Ֆրանկոֆոնիայի իրականն ու ցանկալին
ՄամուլՖրանկոֆոնիայի գագաթաժողովի միջոցառումներն ավարտվեցին, ու արդեն կարելի է հետահայաց վերլուծել, թե մեծ հաշվով ինչ տվեց այն Հայաստանին, բացի դրական էմոցիաներից, միջմշակութային ինտենսիվ շփումներից և տուրիստական որոշակի ակտիվությունից: Հարցադրումն, իհարկե, չի ենթադրում, թե նշված արդյունքները կարևոր չեն: Բնականաբար կարևոր են, հատկապես հիմա, երբ Հայաստանը գտնվում է էմոցիոնալ առումով լրիվ այլ մակարդակի վրա, խնդիր ունի նոր իրավիճակը ճանաչելի դարձնել աշխարհին, միաժամանակ գտնվում է անցումային մի ժամանակաշրջանում, երբ շատ կարևոր է հստակեցնել Հայաստանի մշակութային ու քաղաքակրթական առանցքը, էությունը: Հարցադրման նպատակը մեկն է՝ պարզել Ֆրանկոֆոնիայի գագաթաժողովի դերը Հայաստանի արտաքին քաղաքական իրողությունների կոնտեքստում:
Հենց այդ կոնտեքստում հետաքրքրական է ռուսական կողմի արձագանքը, ավելի շուտ՝ դրա բացակայությունը: Ռուսաստանը սովորաբար բավականին ակտիվ արձագանքում է Հայաստանի այն նախաձեռնություններին, որտեղ ներգրավված են արևմտյան աշխարհի սուբյեկտները: Հաշվի առնելով, որ Ֆրանկոֆոնիայի երկու գլխավոր գործող անձինք Ֆրանսիայի ու Կանադայի ղեկավարներն էին, տրամաբանական կլիներ սպասել նման արձագանքի: Սակայն որևէ արձագանք այդպես էլ չեղավ, ինչը բացատրվում է նրանով, որ ռուսական կողմն այս առումով որևէ վտանգ չի տեսնում իր համար:
Իհարկե, դիվանագիտական առումով իդեալական կլինի, եթե հայկական կողմն իր արևմտյան վեկտոր ունեցող նախաձեռնություններում լինի այնքան նրբանկատ, որ ռուսական կողմի մոտ վտանգի որևէ զգացում չլինի: Սակայն, ցավոք, դիվանագիտական այդ իդեալից մենք առայժմ հեռու ենք, հեռու ենք առավելապես ոչ թե ներքին, այլ արտաքին պատճառներով: Այդ պատճառներից մեկն էր, որ վերջերս արգելակեց Հայաստանի մասնակցությունը ՆԱՏՕ–ի հերթական զորավարժություններից մեկին: Ակնհայտ է, որ, օրինակ ՆԱՏՕ–ի որևէ զորավարժության մասնակցությունը, անկախ դրա տեղեկատվական ֆոնի ուժգնությունից կամ թուլությունից, ռուսական համապատասխան շրջանակներում դիտարկվում է որպես ավելի կարևոր ինդիկատոր, քան առավելապես մշակութային ոլորտը ներառող Ֆրանկոֆոնիայի գագաթաժողովը:
Ռուսական կողմի արձագանքի բացակայությունն այս իմաստով թույլ է տալիս հնարավորինս օբյեկտիվ սահմանել Ֆրանկոֆոնիայի քաղաքական նշանակությունը մեզ համար: Այդ նշանակությունը կամ չկա, կամ, եթե կա էլ, առնվազն կա որպես պոտենցիալ, հումք, ռեալ պոլիտիկի դաշտից դուրս, այլապես այն արդեն կունենար համապատասխան արձագանքներ: Սա, իհարկե, չի ենթադրում, որ մենք մեր բոլոր ձեռնարկներում պետք է բացառապես ֆիքսվենք ռուսական կողմի հնարավոր արձագանքների վրա, ոչ էլ նշանակում է, թե Ֆրանկոֆոնիան որևէ նշանակություն մեզ համար չունի: Բնականաբար ունի, հատկապես հիմա: Խնդիրն այլ է՝ հասկանալ ինչպիսին է այդ նշանակությունը, ինչպիսի սահմաններ ենք մենք դնում այդ նշանակությանը, ինչպես ենք պատրաստվում վարվել դրա հետ առաջիկայում:
Հայաստանը գովազդելու, ֆրանկոֆոն միջավայրի համար այն հետաքրքիր դարձնելու առումով, բնականաբար, այն շատ կարևոր և, ըստ էության, ստացված միջոցառում էր: Բայց պետք է նաև անկեղծ ու ազնիվ լինել ու էմոցիոնալ բարձր չափաբաժինը չմատուցել որպես արտաքին քաղաքական հարթակում գրանցած խոշոր հաջողություն: Որովհետև ռեալ պոլիտիկի առումով միջոցառման արդյունքները առայժմ որևէ կիրառական նշանակություն չունեն: Այս հստակեցումը մեզ կօգնի ոչ միայն չզբաղվել ինքնախաբեությամբ ու չխառնել իրականն ու ցանկալին, այլև շանս կտա հասկանալ իրականի սահմաններն ու այն ցանկալի դարձնելու պրագմատիկ քայլերի շարքը: Այլապես մենք դատապարտված ենք զբաղվել ինքնախաբեությամբ, իսկ ինքնախաբեությունը հատկապես արտաքին քաղաքականության մեջ կարող է հղի լինել լուրջ վտանգներով: