Եթե դոլարից անցում կատարվի ազգային արժույթներով առևտրին՝ հնարավոր է սահմանին գազը էժանացնել մոտ 3.5-5 տոկոսով. Ա. Մարգարյան
ՎերլուծությունԵթե դոլարից անցում կատարվի ազգային արժույթներով առևտրին, հնարավոր է սահմանին գազը էժանացնել մոտ 3.5-5 տոկոսով: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը: «Փոխանակման տրանսակցիոն բեռը, տվյալ դեպքում՝ դրամ-դոլար հետո դոլար-ռուբլի և հակառակ կողմից հակառակը, նշանակում է հավելյալ ճնշում, երկրորդ՝ դա նշանակում է կախված լինել 3-րդ երկրի դրամավարկային քաղաքականության ինստիտուտներից»,- նշեց տնտեսագետը: ՌԴ-ն առևտրային պայմանագրերում դոլարից հրաժարվելու հարցը քննարկել է Իրանի և Թուրքիայի, ինչպես նաև ԲՐԻԿՍ-ի անդամ երկրների հետ:
- Ըստ լրատվամիջոցների՝ ռուսական կառավարությունը ներկայումս օրինագիծ է մշակում, որն առաջարկում է հրաժարվել դոլարից և փոխարենը վճարումներ կատարել այլ արժույթների միջոցով։ Ներկայումս օրինագիծը մշակման փուլում է, և կանխատեսվում է, որ վարչապետ Դմիտրի Մեդվեդևի կողմից նախագիծը կհաստատվի առաջիկա 1-2 շաբաթվա ընթացքում:
Բազմիցս ռուսական կողմը դեմ է արտահայտվել Հայաստանի հետ գործարքներում առևտուրը դոլարով իրականացնելուն: Հիմա որքանո՞վ եք սրա հնարավորությունը տեսնում, ինչո՞ւ է ՌԴ-ն փորձում դոլարից հրաժարվել:
- Կարծում եմ՝ դա որոշակի դեմարշ է այս պահին՝ հաշվի առնելով այն պատժամիջոցների ճնշումը և դրա հետագա ընդլայնումը, որ խոստանում է ԱՄՆ-ն և հետևողականորեն այդ ուղղությամբ գնում է: Մյուս կողմից, նաև այն երկրները, որոնք Արևմտյան պատժամիջոցների շրջանակի մեջ են՝ Իրանը, Թուրքիան, Չինաստանը, Հյուսիսային Կորեան, որոնք բավականաչափ հակասությունների բեռ են կուտակել Արևմուտքի հետ հարաբերություններում և ռեգիոնալ խնդիրներ ունեն, ևս այդ թրենդի մեջ են: Վերջերս քննարկումներ եղան գոնե 3 երկրների մակարդակով՝ Ռուսաստանի, Թուրքիայի և Իրանի միջև, որ այո, միջպետական, երկկողմ գործարքներում պետք է ԱՄՆ դոլարից հրաժարվել և այլընտրանքային տարբերակ օգտագործել: Մյուս կողմից ԲՐԻԿՍ-ի (Բրազիլիա, Ռուսաստան, Հնդկաստան, Չինաստան, Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն) անդամ երկրները ևս այդպիսի ծրագիր են մշակել:
- Իսկ Հայաստանին սա որքանո՞վ կարող է առնչվել, ընդհանրապես, ի՞նչ կարող է տալ դա ՀՀ-ին:
- Հայաստանի համար ևս փոխադարձ առևտրում 3-րդ երկրների արժույթից հրաժարվելու հարցը մշտապես եղել է օրակարգում, որովհետև փոխանակման տրանսակցիոն բեռը, տվյալ դեպքում՝ դրամ-դոլար հետո դոլար-ռուբլի և հակառակ կողմից հակառակը, նշանակում է հավելյալ ճնշում: Երկրորդ՝ դա նշանակում է կախված լինել 3-րդ երկրի դրամավարկային քաղաքականության ինստիտուտներից: Նաև ռեզերվների մասով որոշակի խնդիրներ են այդ դեպքում ստեղծվում: Բոլոր դեպքերում այն գործարքները, որոնք խոշորածավալ, ոչ սպեցիֆիկ ապրանքների առևտրի հետ են կապված, մասնավորապես՝ բնական գազի, հացահատիկի ներկրումը, իհարկե, ցանկալի կլիներ վճարել ռուսական ռուբլով՝ շրջանցելով կրկնակի փոխանակային գործարքը: Եվ ձեռնտու է նաև այն, որ հնարավոր է՝ Ռուսաստանի կենտրոնական բանկը ռուբլով վարկային գիծ բացի և հնարավորություն տա գրեթե առանց տրանսակցիոն ծախսերի փոխարկում կատարելու ռուսական ապրանքի դիմաց ռուբլով վճարել: Բայց դոլարից հրաժարվելը և ազգային արժույթով առևտրին անցնելը չափազանց բարդ է, քանի որ այդ երկրների արժութային պահուստների մի զգալի մասը նյութականացված է ամերիկյան պետական պարտատոմսերի մեջ: Դրանից հրաժարվելը կարող է որոշակի պրոբլեմներ ստեղծել ԱՄՆ արժույթի համար, բայց մյուս կողմից, ամերիկյան կառավարությունը գնում է դոլարի ուժեղացման, ամրապնդման, իսկ դա լուրջ խնդիրներ կարող է ստեղծել մեծ տնտեսությունների համար: Թվարկված երկրների մի մասը գերդոլարիզացված են, այնպես որ, այստեղ լուրջ խնդիրներ կան: Օրինակ՝ ՀՀ տնտեսությունում դոլարայնացման մակարդակը մոտ 60 տոկոս է, նույնը վերաբերում է ՌԴ-ին: Այնպես որ, միանգամից հրաժարվելը դոլարային արժույթից հեշտ չի լինելու, բայց որոշումները, որքան հասկանում եմ, քաղաքական են:
- Այսինքն, կարո՞ղ ենք ասել, որ սա Ռուսաստանի պատասխանն է Արևմուտքի պատժամիջոցներին:
- Այո, սա ինչ-որ տեղ բումերանգ է: ՌԴ-ն փորձում է եթե ոչ սիմետրիկ, գոնե արդյունավետ ասիմետրիկ պատասխաններ տալ արևմտյան պատժամիջոցներին, հատկապես՝ ամերիկյան: Մյուս կողմից դա կարող է լուրջ խնդիրներ ստեղծել նաև եվրոպական երկրների տնտեսությունների համար, այն երկրների համար, որոնք Ռուսաստանից մեծածավալ էներգակիրներ են գնում:
- Պարոն Մարգարյան, եթե Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև գազի առևտուրն իրականացվի ազգային արժույթներով, կոպիտ հաշվարկներով, սահմանին 1000 խմ գազի գինը 150 դոլարից որքա՞ն կարող է նվազել:
- Եթե այդ արժութային ռիսկերը բացառենք, հնարավոր է սահմանին գազը էժանացնել մոտ 3.5-5 տոկոսով: Այդպիսի պրակտիկա կա Բելառուսի հետ առևտրում: ՌԴ-ն Բելառուսին 1000 խմ գազը վաճառում է 129 դոլարով սահմանին: Այդտեղ արժութային ռիսկերն ավելի նվազ են, և մեծ հաշվով բնական գազը բաժանորդներին հասնում է 162 դոլարով, իսկ Հայաստանում բաժանորդներին հասնում է 290 դոլարով:
- Էներգետիկ ենթակառուցվածքների ու բնական պաշարների նորանշանակ նախարար Գարեգին Բաղրամյանը այսօր հայտարարել է, որ գազի սակագինը Հայաստանի համար հազար խմ համար կարող է լինել 140 դոլար ներկայիս 150-ի փոխարեն: Սա կարո՞ղ ենք կապել ազգային արժույթներով առևտրին անցնելու գործընթացի հետ:
- Նաև կարելի է կապել: Այն գինը, որով Ռուսաստանն իր գործընկերներին գազ է վաճառում, իհարկե, իջեցնելու որոշակի տեղ ունի, այդ թվում նաև դոլարային վճարամիջոց օգտագործելու գործոնի չեզոքացման հաշվին: Բայց մեզ մոտ բնակիչների համար սակագնի իջեցման շատ ավելի մեծ հնարավորություններ կան քաղաքական փոփոխություններից հետո: Պարզապես պետք է անցկացվի այնպիսի աուդիտ՝ ներդրումների, ֆինանսական հոսքերի, աշխատավարձերի, կորուստների, որոնք իրական պատկերը ցույց կտան: Կարծում եմ՝ նախարարն այս փուլի համար ճիշտ է ասում, և եթե ասում է, ուրեմն մի բան գիտի:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց tert.am կայքը