Ժամանակավորապես կդադարեցվի Հայաստան բնական գազի մատակարարումը` Վրաստանում վթարային աշխատանքների պատճառով Իշխանությունը ձգտում է` մի կողմից խաղից հանել իր ճանապարհին կանգնածներին, մյուս կողմից` հնարավորինս հարթ և անխոչընդոտ ճանապարհ ստանալ դեպի 2026 շարժվելու համար․ Աբրահամյան Երթևեկություն կկազմակերպվի միակողմանի Պետությունը նախևառաջ ժողովուրդն է, ոչ թե իշխանությունը. Արմեն Մանվելյան Իշխանությունը դատական շոուների է պատրաստվում Երևանի օլիմպիական հերթափոխի պետական մարզադպրոց քոլեջը Ծաղկաձորից տեղափոխվում է Հրազդան Իշխանությունները հակված չեն կատարել արբիտրաժային դատարանի որոշումը Իշխանությունն իրավունք չունի եկեղեցու հետ կապված որևէ քայլ անելու. Հրայր Կամենդատյան Ռոզա Դավթյանը առnղջական խնդիրնե՞ր ունի. դերասանուհին բnղոքում է քաշի կորստից. բացառիկ մանրամասներ Փաշինյանը վա-բանկ է գնում եկեղեցու դեմ


Հայաստանի հանքարդյունաբերության ներկա վիճակը. հիմնական ցուցանիշներ

Ուշադրության կենտրոնում

Iravaban.net–ը իր «Հանքարդյունաբերությունը և իրավունքը» նախագծի շրջանակներում շարունակում է ՀՀ հանքարդյունաբերության ոլորտի զարգացման ռազմավարության իրազեկմանը նվիրված հոդվածների նորարական շարքը: Այս հոդվածների միջոցով մենք հանրությանը կներկայացնենք Հայաստանի Հանրապետության հանքարդյունաբերության ոլորտի զարգացման ռազմավարությունը՝ մատչելի մեթոդաբանության և նորարարական գործիքների կիրառման հիման վրա: Շարքի երկրորդ հոդվածը՝ «Հայաստանի հանքարդյունաբերության ներկա վիճակը. հիմնական ցուցանիշներ», կծանոթացնի ընթերցողներին ոլորտի ներկա իրավիճակի և հիմնական ցուցանիշների հետ:

Հայաստանի հանքարդյունաբերության ներկա դերը

Հայաստանի հանքարդյունաբերության պատմությունը սկիզբ է առնում դեռևս 18-րդ դարի կեսերից, երբ Ալավերդու և Կապանի հանքերում սկսվեց պղնձի արդյունահանումը: Տասնամյակների ընթացքում ոլորտը ձևավորվել է որպես մեր տնտեսության հիմնասյուներից մեկը՝ կայուն ներդրում ունենալով տնտեսության աճի, զբաղվածության ապահովման և պետական եկամուտների ձևավորման գործում: Այս երկար ճանապարհին հանքարդյունաբերությունը վերածվել է պարզ արդյունահանումից ժամանակակից, բարդ տեխնոլոգիական գործընթացի:

Հայ երկրաբանների և մասնագետների տքնաջան աշխատանքի շնորհիվ տասնամյակների ընթացքում կուտակվել է հսկայական փորձ և գիտելիքներ: Հանրապետական երկրաբանական ֆոնդում այսօր պահպանվում են ավելի քան հարյուր տարվա վաղեմության բացառիկ նյութեր, որոնք անգնահատելի արժեք են ներկայացնում մեր երկրի ընդերքի ուսումնասիրման համար:

Պատկերը խորհրդանշում է Հայաստանի հանքարդյունաբերության պատմական զարգացման փուլերը։

Հայաստանի հանքային հարստությունը բացառիկ է իր բազմազանությամբ: Մեր երկիրը հայտնի է ոչ միայն մետաղական հանածոներով, այլ նաև աշխարհում առաջատար դիրքեր է զբաղեցնում ոչ մետաղական օգտակար հանածոների պաշարների հարստությամբ: Յուրաքանչյուր տարածաշրջան ունի իր յուրահատուկ «հանքային անձնագիրը»: Սյունիքը հարուստ է պղնձով և մոլիբդենով, Լոռին՝ պղնձով և պոլիմետաղներով, իսկ Արագածոտնի և Կոտայքի մարզերը հայտնի են իրենց շինանյութերի հանքավայրերով:

Հայաստանի հանքային պաշարների հարստությունը տպավորիչ է: Մեր հանրապետությունում գործող հանքարդյունաբերական կազմակերպությունները ապահովված են պղնձամոլիբդենային հանքաքարով շուրջ 100-120 տարի, ոսկու հանքաքարով՝ 25-30 տարի, իսկ կապար-ցինկային հանքաքարով՝ 20-25 տարի: Բացի հիմնական մետաղներից, մեր հանքաքարերում առկա են նաև հազվագյուտ և ցրված մետաղներ՝ ռենիում, սելեն, տելուր, կադմիում, ինդիում, գալիում, թալիում և բիսմութ:

Ոչ պակաս տպավորիչ են նաև ոչ մետաղական օգտակար հանածոների պաշարները: Հայաստանում գտնվող պեռլիտի և վանակատի պաշարները կազմում են շուրջ 3 միլիարդ խորանարդ մետր: Մեր երկիրը հարուստ է նաև տուֆերով, պեմզաներով, ցեոլիտներով, հրաբխային խարամներով, բազալտներով, գրանիտներով և մարմարով: Այս բոլոր ռեսուրսները կարևոր դեր են խաղում շինարարության և արդյունաբերության զարգացման գործում:

Պատկերը խորհրդանշում է Հայաստանի հանքային գանձերը։

Արտադրության ծավալներ. ի՞նչ ենք արդյունահանում

2021 թվականը նշանավորվեց հանքարդյունաբերության ոլորտի զգալի աճով: Հանքագործական արդյունաբերության արտադրանքի ծավալը հասավ 587.9 միլիարդ դրամի՝ նախորդ տարվա համեմատ աճելով 45.9%-ով: Այս տպավորիչ աճի հիմնական շարժիչ ուժը մետաղական հանքաքարերի արդյունահանման ծավալների ավելացումն էր:

Մետաղական հանքաքարերի արդյունահանումը կազմում է ոլորտի արտադրանքի 96.7%-ը: Սա ցույց է տալիս, թե որքան կարևոր է մետաղական հանքարդյունաբերությունը մեր երկրի համար:

 

Պղնձի արդյունահանումը հատկապես ուշագրավ է: 2021 թվականին պղնձի հանքաքարի արդյունահանման ծավալները կազմել են մետաղական հանքաքարերի ընդհանուր արդյունահանման 35.4%-ը՝ նախորդ տարվա համեմատ աճելով 61%-ով: Սա վկայում է ոլորտի դինամիկ զարգացման և միջազգային շուկայում մեր երկրի դիրքերի ամրապնդման մասին:

Ոչ մետաղական հանածոների արդյունահանումը, թեև ծավալով ավելի փոքր է, սակայն նույնպես կարևոր դեր է խաղում: 2021 թվականին այս ոլորտի արդյունահանման ծավալները կազմել են 18.8 միլիարդ դրամ, որտեղ ավազի և խճի արդյունահանումը կազմել է 73.5%:

ՀՆԱ-ում ներդրումը. ինչպե՞ս է ոլորտը նպաստում տնտեսական աճին

Հանքարդյունաբերության ոլորտի նշանակությունը Հայաստանի տնտեսության համար դժվար է գերագնահատել: 2021 թվականին ոլորտի ուղղակի ներդրումը ՀՆԱ-ում կազմել է 6.1%, ինչը 2.5 տոկոսային կետով ավելի է 2019 թվականի ցուցանիշից: Սա նշանակում է, որ Հայաստանում արտադրված յուրաքանչյուր 100 դրամից 6 դրամն ուղղակիորեն ստեղծվել է հանքարդյունաբերության ոլորտում:

Սակայն ոլորտի իրական ազդեցությունն ավելի մեծ է: Հանքարդյունաբերությունն ունի տնտեսական բազմապատկչի էֆեկտ, որը 1.8 է: Սա նշանակում է, որ ոլորտում ստեղծված յուրաքանչյուր 1 դրամը տնտեսության մեջ գեներացնում է լրացուցիչ 0.8 դրամի արժեք: Արդյունքում, հանքարդյունաբերության ընդհանուր՝ ուղղակի և անուղղակի ներդրումը ՀՆԱ-ում հասնում է 11%-ի:

Պետական եկամուտներ. ինչպե՞ս է ոլորտը նպաստում երկրի բյուջեին

Հանքարդյունաբերությունը հանդիսանում է պետական բյուջեի եկամուտների կարևորագույն աղբյուրներից մեկը: 2020 թվականին միայն մետաղական հանածոների արդյունահանմամբ զբաղվող ընկերությունների կողմից պետական բյուջե է վճարվել 82.2 միլիարդ դրամ՝ 3.5%-ով ավելի, քան նախորդ տարում:

Հատկանշական է, որ 2016-2019 թվականների ընթացքում մետաղական հանածոների արդյունահանմամբ զբաղվող ընկերությունների վճարած հարկերի և վճարների մեջ ամենամեծ մասնաբաժինն ունի ռոյալթին՝ միջինում 52%: Էական մասնաբաժին ունեն նաև եկամտային հարկը և շահութահարկը:

Զբաղվածություն և աշխատավարձեր. սոցիալական ազդեցությունը

Հանքարդյունաբերության ոլորտը ոչ միայն տնտեսական, այլև կարևոր սոցիալական դեր է խաղում: 2021 թվականին ոլորտում ուղղակիորեն զբաղված էր 10.5 հազար մարդ: Սակայն իրական պատկերն ավելի տպավորիչ է:

Ոլորտի զբաղվածության բազմապատկիչը 5.3 է, ինչը նշանակում է, որ հանքարդյունաբերության յուրաքանչյուր աշխատատեղի շնորհիվ տնտեսության այլ ճյուղերում ստեղծվում է լրացուցիչ 4.3 աշխատատեղ: Այսպիսով, ոլորտի ընդհանուր ազդեցությունը զբաղվածության վրա գնահատվում է շուրջ 55.7 հազար աշխատատեղ:

Ոլորտում աշխատավարձերը զգալիորեն բարձր են հանրապետական միջին ցուցանիշից: 2021 թվականին միջին ամսական աշխատավարձը կազմել է 499,603 դրամ, ինչը 2.4 անգամ գերազանցում է երկրի միջին աշխատավարձը: Սա նշանակում է բարձր կենսամակարդակ ոլորտում աշխատողների և նրանց ընտանիքների համար:

Արտահանում և միջազգային առևտուր

Հանքարդյունաբերությունը Հայաստանի արտահանման առաջատար ճյուղերից է: 2021 թվականին հանքահումքային արտադրանքի արտահանման ծավալները հասել են 982 միլիոն ԱՄՆ դոլարի՝ կազմելով երկրի ընդհանուր արտահանման 32.5%-ը: Սա 20%-ով ավելի է, քան նախորդ տարվա ցուցանիշը:

Արտահանման կառուցվածքում առյուծի բաժինը պատկանում է պղնձի խտանյութին, որը կազմում է հանքահումքային արտադրանքի արտահանման մոտ 80%-ը: 2021 թվականին պղնձի խտանյութի արտահանման ծավալներն աճել են 27%-ով՝ վկայելով միջազգային շուկաներում մեր արտադրանքի նկատմամբ կայուն պահանջարկի մասին:

Աժ պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանի վերջին հայտարարությունից որոշ քոչարյանականներ նեղվել են, երբ Տիգրանը մատնանշում էր որ իրենք ուզում են ձայներ տանել ՀՀԿ դեմ արշավ անելով․ Վահան ԲաբայանԴուրս գանք փողոց, գոնե երեխեքին ապագա թողնենք. քաղաքացիԺամանակավորապես կդադարեցվի Հայաստան բնական գազի մատակարարումը` Վրաստանում վթարային աշխատանքների պատճառով Ի՞նչ անել, երբ արդեն դարձել եք զեղծարարության զոհ Իշխանությունը ձգտում է` մի կողմից խաղից հանել իր ճանապարհին կանգնածներին, մյուս կողմից` հնարավորինս հարթ և անխոչընդոտ ճանապարհ ստանալ դեպի 2026 շարժվելու համար․ Աբրահամյան Երթևեկություն կկազմակերպվի միակողմանի Պետությունը նախևառաջ ժողովուրդն է, ոչ թե իշխանությունը. Արմեն ՄանվելյանԻշխանությունը դատական շոուների է պատրաստվում Երևանի օլիմպիական հերթափոխի պետական մարզադպրոց քոլեջը Ծաղկաձորից տեղափոխվում է ՀրազդանԻշխանությունները հակված չեն կատարել արբիտրաժային դատարանի որոշումը Իշխանությունն իրավունք չունի եկեղեցու հետ կապված որևէ քայլ անելու. Հրայր ԿամենդատյանՌոզա Դավթյանը առnղջական խնդիրնե՞ր ունի. դերասանուհին բnղոքում է քաշի կորստից. բացառիկ մանրամասներ Փաշինյանը վա-բանկ է գնում եկեղեցու դեմ Արցախում հրդեհները չեն կարողանում մարել Վեհարան գրոհողներին Աստծու պատիժ է սպասում, վստահ եղեք․ Հրայր ԿամենդատյանԱրևային վահանակները նոր տեսք են ստանում. Բարակ շերտը նրանց հետ անսպասելի բան է անում Ինչպե՞ս այս շոգ օրերին պահպանել առողջությունն ու խուսափել ինքնազգացողության վատացումից․ խորհուրդներ՝ բժշկից Հրդեհ՝ Երևանում. կրակն ու ծուխը տեսանելի էին մոտ 1 կմ-ից «Последний довод короля» կամ պատերազմ թե խաղաղություն․ Մհեր ԱվետիսյանՈվ գումար է տալիս, հերթը առաջ է ընկնում․ ի՞նչ իրավիճակ է ռուս-վրացական սահմանին Այն մասին, ինչու չի կարելի թույլ տալ որևէ բռնի գործողություն Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու նկատմամբ․ Ավետիք Չալաբյան Վեհարանը գրավելու փոխարեն` Նիկոլը թող Արցախը գրավի. Վահե Դարբինյան Վթար Սևան-Գավառ ճանապարհին, մեքենան ընկել է Սևանա լիճը․ նոր մանրամասներ ՆԳՆ-ից Երբ հոտը հոգևոր առաջնորդին անբարոյական է դիտարկում, առաջնորդը զրկվում է իրական հեղինակությունից․ Արեն ՄարգարյանՄասնագիտական վկայականներ՝ արցախցի հոգեբաններին Պոլիտեխնիկից՝ խոշոր հարկատու ընկերության ղեկավար. ԶՊՄԿ տնօրենը շնորհավորել է ՀԱՊՀ շրջանավարտներին Առևտրի կենտրոն է այրվել․ ՌԴ (տեսանյութ) Վթարի ենթարկված Ан-24-ի հայ ուղևորուհին հրաժարվել էր թռիչքիցՌուսաստանի նկատմամբ վերաբերմունքն սկսել է փոխվել դեպի դրականը Կարճատև անձրև, ամպրոպ, սպասվում է նաև քամու ուժգնացում․ եղանակն առաջիկայում Իդրամն ու IDBank-ը մասնակցեցին Sevan Startup Summit-ին Պեսկովը խոսել է «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին Ըմբշամարտի Հայաստանի երիտասարդների հավաքականի անդամ Յուրիկ Պետրոսյանն ազատվեց զինծառայությունից29 տարի անց Մհերը ազատ է․ Մհերի և իր տիկնոջ գրառումը Քաոսային իրավիճակ` ՇենգավիթումԻրավիճակը՝ Սոչիի օդանավակայանում․ ինչ է հայտնի Ինդոնեզիայում տեղի է ունեցել 6,2 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ Ամառային զորակոչը երկարաձգվել է․ ինչ է լինելու Անհետացած ռուսական «Ան-24» ինքնաթիռը հայտնաբերվել է, ողջ մնացածներ չկան Ինչպե՞ս կարող է ազդել արհեստական բանականությունը ժամանակակից կրթության վրա. «Փաստ» Ադրբեջանը ոչ թե խաղաղություն է ցանկանում, այլ միայն իր պահանջների կատարում. «Փաստ» Մի դեպքում «քաղաքական հայտարարություն» է, մյուս դեպքերում՝ «հանցա՞նք». «Փաստ» Ի՞նչ է կատարվում «Արցախ» նվագախմբում, ինչո՞ւ այստեղ այլևս մեծամասամբ ընդգրկված չեն արցախցի երաժիշտներ. «Փաստ» Փաշինյանի նպատակը Եկեղեցին գլխատելն ու ամբողջապես թուլացնելն է, իսկ ո՞րն է քաղաքական ուժերի նպատակն ու անելիքները. «Փաստ» Բազմաթիվ հասցեներում ջուր չի լինի մի քանի ժամ Պաշտպանության նախկին նախարարն զգուշացնում է՝ մենք էլ գալիս ենք հեղափոխություն անենք, բայց Նիկոլ Փաշինյանին փոխելու համար. «Փաստ» Ամեն ինչ անում է, որ ոչ մի պաշտոնյա «չպլստա». «Փաստ» Իսկ արբիտրաժային ինստիտուտի մոտ հանրահավաք չի լինելո՞ւ. ի՞նչ հետևանքներ կունենա արբիտրաժի որոշումը. «Փաստ» Ամերիկյան վարձակալի թուրքական ականջները. «Փաստ» «Եթե կառավարությունը չկատարի արբիտրաժի որոշումը, առնվազն երեք հետևանք է լինելու Հայաստանի համար»
Կո՞ղմ եք ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրմանը
Ամենադիտված