Ո՞րն է բենզինի ու դիզվառելիքի թանկացման պատճառը կամ ի՞նչ է կատարվում այս շուկայում
Ուշադրության կենտրոնումՀայաստանում մի քանի ամիս է՝ բենզինն ու դիզվառելիքը հասել են գրեթե աստղաբաշխական գների։ Հատկապես դիզելը պատմության մեջ երևի թե առաջին անգամ վաճառվում է բենզինից շուրջ 150 դրամ թանկ գնով՝ 650-670 դրամ, ինչն աննախադեպ է։ Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը մեզ հետ զրույցում չէր թաքցրել, որ իրենց համար հատկապես դիզելի հարցում կան չպարզված հանգամանքներ, թե ինչու է այն այսքան թանկ վաճառվում այսօր։ Բենզինի մասով ուսումնասիրել են ու, կարծես թե, հասկացել, որ նորմալ է թանակացումը։ Իսկ Մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողով կոչված կառույցը, ինչպես միշտ, ուսումնասիրում է շուկան, որ վերջում մի հերթապահ հաղորդագրություն տարածի ու այդքանով համարի իր առաքելությունն ավարտված։
Իրականում, բավականին բարդ իրավաճակ է այսօր ստեղծվել բենզինի ու դիզվառելիքի շուկայում։ Մեզ ասացին, որ հիմնական ներկրողները՝ CPS, Flash, Max Oil, այսօր գրեթե շահույթ չեն ստանում բենզինի ու դիզվառելիքի վաճառքից, որովհետև սկսել են շատ թանկ գնով ներկրել։ Հիմնական մատակարարը ռուսական «Ռոսնեֆթ» ընկերությունն է, որը անհասկանալի պատճառներով բարձրացրել է ինչպես բենզինի, այնպես էլ դիզվառելիքի գինը, դրան էլ գումարվում են հարկերը, տուրքերն ու թանկացած լոգիստիկան, ու արդյունքում ստացվում է չափազանց բարձր գին՝ շատ փոքր մարժայով։
Մինչդեռ նույն Ռուսաստանի Դաշնության տարածքում թե՛ բենզինը, թե՛ դիզվառելիքը վաճառվում են կրկնակի էժան գնով, բայց Հայաստանին ծախում են զգալիորեն թանկ գնով։ Ի դեպ, թանկացել է նաև Իրանից ներկրվող վառելիքը՝ դարձյալ անհասկանալի պատճառաբանությամբ, դրա համար էլ շուկայում մրցակցություն գրեթե չկա։ Իսկ այն լցակայանները, որոնք այսօր 10-20 դրամ էժան են կարողանում վաճառել բենզին կամ դիզել, դրանք հիմնականում ամիսներ առաջ ցածր գներով մեծ քանակությամբ ձեռք բերելու հաշվին են անում։ Երբ իրենց պահեստավորած ապրանքը սպառվի, և սկսեն նորից ներկրել, նրանք էլ կվաճառեն արդեն բարձրացած արժեքով։
Այդ իսկ պատճառով այսօր շատերը դիզելային տրանսպորտային միջոցներից անցում են կատարում հեղում կամ սեղմված գազով մեքենաներին, քանի որ դիզելով մեքենա վարելն այսօր շատ թանկ հաճույք է։ Բայց բոլորը չէ, որ կարող են դիզելային շարժիչով մեքենաները փոխարինել վառելիքի այլ տեսակներով աշխատող մեքենաներով։ Մեծ բեռնատարները. շինարարական և գյուղատնտեսական տեխնիկան մեծամասամբ դիզվառելիքով է աշխատում, ուստի գյուղացիական տնտեսությունները, շինարարական ու բեռնափոխադրող կազմակերպոթյուններն այսօր կանգնած են լուրջ մարտահրավերի առջև թանկ վառելիքի պատճառով։
Ի դեպ, մեզ պատմեցին, որ լավ չեն նաև իշխանական օլիգարխ-պատգամավոր Խաչատուր Սուքիասյանին պատկանող «Ran Oil» ընկերության գործերը։ Սուքիասյանը ևս, հավանաբար նաև իր իշխանական կապերի շնորհիվ, կարողացավ շուկայականից մի քիչ էժան գներով բենզին ու դիզվառելիք ներկրել, ասում էին՝ նաև մաքսային մարմինների հետ «համաձայնության» գալու արդյունքում էր մյուս ներկրողների համեմատ իր վրա նույն ապրանքը ավելի էժան նստում, բայց այսօր նրան պատկանող լցակայանները ևս չեն կարողանում նորմալ սպառում ապահովել։ Ընդ որում ասացին, որ «Ran Oil»-ը ևս ռուսական «Ռոսնեֆթից» է վառելիք ներկրում։ Ու թեև կարողանում է մյուսների համեմատ 10-20 դրամով էժան վառելիք վաճառել, բայց վարորդները, միևնույն է, խուսափում են «Ran Oil»-ից բենզին կամ դիզել լցնել։ Պատճառները տարբեր են՝ լցակայաններն անշուք են ու ոչ գրավիչ, վստահություն չկա այս ընկերության նկատմամբ, որակական առումով ևս եթե չի էլ զիջում, ապա առավելություն էլ չունի մյուս՝ ավելի հայտնի լցակայանների նկատմամբ, նաև քաղաքական դրդապատճառներով են շատերը խուսափում իշխանական օլիգարխի լցակայաններից օգտվել։ Թեև, կան որոշ լցակայաններ, օրինակ՝ մարզերում, որոնք նոր են բացված, ունեն գրավիչ տեսք, որևէ կերպ չեն ասոցացվում «Ran Oil»-ի հետ, բայց պատկանում են «Ran Oil»-ին ու վաճառում են այս ընկերության ներկրած վառելիքը և ունեն մեծ սպառում, քանի որ հաճախորդների մեծ մասը չգիտի՝ ում լցակայանն է կամ որ ընկերության կողմից է կառավարվում։