Տնտեսական պերմանենտ քաղաքականություն
Ուշադրության կենտրոնումՓՄՁ հարվածի տակ հասկանալի է՝ կառավարությունը ֆինանսական միջոցների խնդիր ունի և ուզում է այդ խնդիրն ինչ-որ չափով լուծել նաև փոքր և միջին բիզնեսի հաշվին։ Ճգնաժամի խորացման հետևանքով բյուջեի կորուստները գնալով ավելանում են, ու հիմա կառավարությունը փորձում է հարկային մամլիչի տակ դնել տնտեսությանը։ Դրա վկայությունն է այն, որ վերջին շրջանում հարկային մարմիններն ակտիվ «ռեյդեր» են իրականացնում և տուգանքներ կիրառում տնտեսվարողների, այդ թվում՝ ՓՄՁ սեկտորում։ Թեև պետք է գիտակցել, որ ճգնաժամի պայմաններում նման գործելաոճը հետագայում շատ ավելի բարդ խնդիրներ է ստեղծելու՝ ինչպես տնտեսության, այնպես էլ՝ կառավարության համար։
Փոքր և միջին բիզնեսն այն ոլորտը չէ, որտեղ հարկային մեծ եկամուտներ են կենտրոնացած։ Փոխարենը այն ունի շատ ավելի մեծ սոցիալական նշանակություն։ Այս ոլորտում զբաղված են մեծ թվով քաղաքացիներ, որոնք փորձում են այդտեղ գտնել իրենց սոցիալական խնդիրների լուծումը։ Երբ կառավարությունը խստացնում է վարչարարությունը՝ բարձրացնելով նաև մաքսազերծման գները, դա կարող է լուրջ բարդություններ առաջացնել նրանց համար՝ ստիպելով դադարեցնել գործունեությունը և համալրել գործազուրկների շարքերը։ Գործ ունենք համակարգային իրողության հետ, որի լուծումը պետք է գտնել՝ նշված բոլոր հանգամանքները հաշվի առնելով։
Մաքսազերծման հետ կապված խնդիրը նոր չէ, և մեկ անգամ չէ, որ բարձրացվել է։ Այն արդիական էր նաև իշխանափոխությունից անմիջապես հետո, երբ նոր իշխանությունները հայտարարեցին, որ այլևս Հայաստանում արտոնյալներ չեն լինելու, և բոլորը հավասար են հարկային-մաքսային մարմինների առաջ։ Բայց դա չաշխատեց, ու որոշեցին հետաձգել ինվոյսներով մաքսազերծման պահանջը, որովհետև այն հասարակական լուրջ դժգոհություններ էր առաջացրել։ Ներկայումս պահանջը կրկին վերադարձել է օրակարգ ու կրկին փողոց հանել փոքր ու միջին բիզնեսի ներկայացուցիչներին։ Նրանք հակված չեն ընդունել խաղի նոր կանոնները, որոնք փորձ է արվում պարտադրել իրենց այս ճգնաժամային իրավիճակում։ Մարդիկ մտահոգված են, որ դա կարող է կործանարար լինել իրենց բիզնեսի համար։ Իրականում այդ մտահոգություններն անտեղի չեն, քանզի մաքսազերծման նոր կարգի կիրառումն այսօր ժամանակավրեպ է՝ կապված տնտեսական ու սոցիալական դժվարությունների հետ։ միանշանակ է, որ այն հանգեցնելու է ինչպես ոլորտում գործող ընկերությունների ու անհատ ձեռնարկատերերի ֆինանսական վիճակի վատացմանը, այնպես էլ նոր բեռ է ավելացնելու սպառողների վրա։
Սոցիալական առումով սա խնդրահարույց է։ Բայց արդարության համար պետք է ասել, որ այն կարևոր քայլ է ներքին տնտեսության ու շուկայի պաշտպանության համար։ Դա կարող է նպաստավոր միջավայր ստեղծել Հայաստանում թեթև արդյունաբերության, մասնավորապես՝ տեքստիլի զարգացման համար։ Սակայն նման քայլի գնալուց առաջ կառավարությունը պարտավոր է հոգալ հասարակության սոցիալական պաշտպանվածության և եկամուտների ավելացման հարցերը։ Մաքսազերծման թանկացումը ազդելու է հասարակության բազմաթիվ և հատկապես ցածր եկամուտներ ունեցող խմբերի վրա, ովքեր հանդիսանում են այդ ապրանքների հիմնական սպառողը։
Արմինե Օրդանյան