Քաղաքականությունը մուրացկանություն և լացկանություն չի սիրում. «Փաստ»
Մամուլ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Մեր հյուրն է նժդեհագետ Արմեն Սարգսյանը
– Ըստ Նժդեհի` ինչպիսի՞ն պետք է լինի առաջնորդը:
– Նա պետք է ունենա իմաստասերի գլուխ, առաքյալի սիրտ և ադամանդ ճակատ: Իհարկե, այստեղ որոշակի ալեգորիա կա, ուստի մեկնաբանական տարբերություններ հնարավոր են, բայց այնուամենայնիվ որոշակի հուշումներ անգամ ձևակերպումների շրջանակներում կարելի է գտնել: Իմաստասերի գլուխ` առաջնորդը պետք է կարողանա երևույթները վերլուծել, էականը ոչ էականից տարբերել: Միայն մասնագիտական պատրաստվածությունը բավարար չէ, անհրաժեշտ է ավելի խորը, ռազմավարական մտածողություն: Առաքյալի սիրտը կարելի է մեկնաբանել հետևյալ կերպ` պետք է առաջնորդը ունենա առաքյալի նվիրվածություն, առաքյալի սիրով վերաբերվի առաջնորդվող զանգվածին: Իսկ ադամանդ ճակատը ես ավելի շուտ կմեկնաբանեի ադամանդի կարծրության, սեփական համոզմունքները հետևողականորեն առաջ տանելու կամարտահայտության համատեքստում:
Ընդ որում, կարևոր չէ` առաջնորդը ռազմական գործիչ է, թե քաղաքացիական անձ: Կարևորը` ունենա այդ երեք որակումների ներդաշնակ համադրությունը:
– Իսկ Նժդեհի պատկերացմամբ` ինչպե՞ս պետք է ձևավորվի ազգային էլիտան:
– Նա մեծ պատասխանատվություն է դնում նախևառաջ մտավորականության վրա: Լայն իմաստով` ինչպիսին առաջնորդի և մտավորականի կերպարներն են, ըստ այդմ էլ դիմագծվում է ժողովուրդը: Մտավորականը պետք է ներկայանա ոչ միայն որպես ուսյալ, այլ խորը բարոյական նկարագիր ունեցող անձնավորություն: Որովհետև ի վերջո նա է կերտում ժողովրդի կերպարը: Եվ եթե ուզում ենք ժողովրդի հոգեփոխում, վերանորոգում, նախևառաջ պետք է ունենանք այդ հոգեփոխման հնարավորությունն ընձեռող ընտրանի: Ընտրանի բոլոր ոլորտներում` մշակութային, քաղաքական, ռազմական:
Ի դեպ, Նժդեհը կիրառում է նաև ստամտավորական եզրը: Վերջինս ուսյալ, բայց սեփական ուսյալությունը բարոյական նկարագրով չզուգակցած անձնավորությունն է: Իսկ մեր իրականության մեջ նմանները, ցավոք, շատ են:
– Իսկ ընտրանին ու առաջնորդի կերպարը ձևավորելիս ազգային արժեքներն ի՞նչ տեղ ունեն:
– Առանցքային նշանակություն ունեն: Բայց մի կարևոր հանգամանք կուզեի նշել: Մեր իրականության մեջ շատերը Նժդեհին գռեհկաբարո են մեկնաբանում` տպավորություն թողնելով, որ նույնիսկ ծանոթ չեն Նժդեհին, այլ ուղղակի կցկտուր դատողություններ գիտեն և կամայական մեկնաբանության են ենթարկում` մեղադրելով ազգայնականության, ազգամոլության գռեհիկ տարբերակների մեջ: Ես ընդամենը մեկ արտահայտություն մեջբերեմ Նժդեհից, որպեսզի ցույց տամ ազգայինի ու համամարդկայինի ներդաշնակությունը հաստատող նրա դիրքորոշումը: Օրինակ, ասում էր` կրելով կնիքը Հայաստանի բնության և պատմության, հայ եմ ես, մտածումով ու ապրումներով սակայն ես մարդ եմ, համամարդ: Նա երբեք դեմ չի եղել մշակութային երկխոսությանը: Նա դեմ չի եղել օտար արժեքներին հաղորդակից դառնալուն: Դեմ է եղել այն ժամանակ, երբ այդ արժեքների հաղորդակցումը տեղի է ունենում սեփական դիմագծի աղճատման տարբերակով: Նա ասում էր` ոչ թե եվրոպականացում, այլ ցեղայնացում: Նա ոչ թե ասում էր օտար արժեքներին հաղորդ չլինենք, այլ օտարական չդառնանք:
– Նժդեհի պատկերացրած ընտրանին և առաջնորդն ունենալու դեպքում հայ ժողովրդին ի՞նչ տեղ է վերապահվում համաշխարհային ասպարեզում:
– Նժդեհի համար գերխնդիրներից մեկը հետևյալն էր` ցանկացած ազգ նախևառաջ պետք է կայանա որպես քաղաքական և մշակութային լիարժեք սուբյեկտ: Քանի դեռ դու օտար գաղափարների, օտար ուժերի ազդեցության տակ ես, միջազգային հարաբերություններում որպես լիարժեք սուբյեկտ հանդես գալ չես կարող: Նժդեհի մոտ կա վճռական մենակի հասկացությունը, որը եթե Ձեր հարցի հետ կապեմ, պետք է ասեմ հետևյալը: Վճռական մենակը ոչ թե կողմնորոշումների դաշտում է փնտրում իր ինքնորոշումը, այլ ինքնորոշվածության դիրքերից է սահմանում իր համար ցանկալի կողմնորոշումների շրջանակը: Այսինքն, այդ ընտրանին ունենալու պարագայում մենք աստիճանաբար քայլ կկատարենք` դառնալու որպես միջազգային հարաբերությունների լիարժեք սուբյեկտ: Որևէ պետություն չունի բացարձակ ազատություն այն իմաստով, որ գլոբալացվող արդի աշխարհում ցանկացած պետություն ինչ–որ չափով կախված է մյուսներից: Դա անգամ գերհզորներին է վերաբերում: Բայց կարևոր է, որ դու լինես քո որոշումները սահմանողն ու կյանքի կոչման հանձնառությունը ստանձնողը:
– Այսինքն, եթե ունես սեփական արժանապատվություն, հիմնվես քո ազգային արժեքների վրա, շահեկան դիրքերում կհայտնվես նաև այլ պետությունների հետ քո հարաբերություններում:
– Բնականաբար: Բայց իմ խոսքերը չեն նշանակում, թե մենք չունենք այդ արժանապատվությունը: Իհարկե, ունենք այդ լիարժեքության հետ կապված խնդիրներ, որոնք ունեն նաև օբյեկտիվ պատճառներ: Նժդեհի համար կարևոր էր սեփական մտահղացումների հեղինակ լինելը, ինքնորոշված լինելը, և ըստ այդ ինքնորոշվածության` համապատասխան կողմնորոշումներ սահմանելը: Նա դեմ չէ կողմնորոշված լինելուն: Բայց քաղաքականության մեջ մուրացկանություն և լացկանություն պետք է չլինի:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
