Աստանայի գագաթաժողովի հնարավոր արդյունքների շուրջ. «Փաստ»
Ուշադրության կենտրոնում
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Մեր հյուրն է արտակարգ և լիազոր դեսպան Արման Նավասարդյանը
– Պարոն Նավասարդյան, Աստանայում տեղի ունեցավ Ռուսաստանի, Իրանի և Թուրքիայի մասնակցությամբ գագաթաժողով` նպատակ ունենալով կարգավորել սիրիական ճգնաժամը: Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները չի մասնակցում: Սա ի՞նչ է նշանակում` այս երկիրը հե՞տ է քաշվում հարցի լուծումից:
– Ճիշտ է, անունը գագաթաժողով է, բայց չմասնակցեցին առաջին դեմքերը: Սիրիայի կարգավորման խնդիրը Ռուսաստանը բարձրացրել է ԱՄՆ–ի հետ համատեղ` ԻԼԻՊ–ի դեմ պայքարելու ճանապարհով: Այնպես որ ԱՄՆ–ի չմասնակցելու պարագան կարող է լիարժեք արդյունք չտալ:
Բանն այն է, որ Ռուսաստանը ցանկանում է, որ ԱՄՆ–ը մասնակցի համաժողովներին: Լավրովն ու Քերին մի քանի անգամ խոսել են այդ մասին: Կան նաև սկզբունքային պայմանավորվածություններ:
Թուրքիան ևս Թրամփի գալուց հետո շահագրգռված է շտկել հարաբերություններն ամերիկայի հետ: Մասնավորապես հույս ունի, որ հնարավոր է Վաշինգտոնն իր դիրքորոշումը փոխի քրդական հարցի վերաբերյալ: Գիտենք, որ Օբամայի օրոք հարաբերությունները սրված էին հենց այդ հարցի կապակցությամբ:
Բայց ԱՄՆ–ի մասնակցությանը դեմ է արտահայտվում Իրանը: Բանն այն է, որ Թրամփը որոշ հայտարարություններ արեց նախընտրական շրջանում: Մասնավորապես, որ պետք է վերանայվի Իրանի միջուկային ծրագրի հարցը: Նաև առկա էր պատժամիջոցների թեման նրա խոսքում: Իհարկե, Իրանի համար մեծ նախազգուշացում էր սա: Այդ իսկ պատճառով Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների նկատմամբ այս պետության դիրքորոշումը բավականին լարված է: Ու անմիջապես արդեն իրանական կողմը սկսում է խոսել Իսրայել–ԱՄՆ հարաբերությունների մասին:
– Հակասություններ չկա՞ն այս երեք երկրների շահերի մեջ: Նրանց սրերը չե՞ն խաչվում սիրիական հողում:
– Անշուշտ խաչվում են: Ռուսաստանը հիմա խաղադրույքը դնում է Թուրքիայի վրա: Բայց Թուրքիան իրո՞ք Ռուսաստանի համար դարձավ այդքան սիրալիր գործընկեր, իրո՞ք Թուրքիայի և Ռուսաստանի հարաբերությունների մեղրամիս է սկսվում: Իմ խորին համոզմամբ ռուս–թուրքական հարաբերություններում մեծ դեր են խաղում կոնյուկտուրան, ժամանակավոր հաշվարկները:
Ռուսաստանը պատերազմական գործողությունների մեջ շատ խորացավ Սիրիայում: Եվ շատ մեծ հաջողություններ ունեցավ: Բայց այսօր ցանկանում է արդեն բեռնաթափել իր ծանրաբեռնվածությունն այս երկրում: Եվ ուզում է դա անել Թուրքիայի օգնությամբ: Իսկ Հալեպի ազատագրման ժամանակ նման էքսպերիմենտ եղավ. համագործակցեցին այս երկու երկրները:
Այնպես որ Թուրքիան և Ռուսաստանը ժամանակավոր համագործակցության մեջ են: Ինչպես պատմականորեն մշտապես տեղի է ունեցել: Չնայած ռուս–թուրքական 12 պատերազմների ժամանակ նրանք երբեք դաշնակիցներ չեն եղել և չեն համագործակցել բազային հարցերում:
– Իսկ Ասադի` իշխանության մնալ–չմնալու հարցում համաձայնության կգա՞ն:
– Այսօր Ասադի իշխանությունը համընկնում է Ռուսաստանի շահերին: Իսկ Թուրքիան չունի այնքան ռեսուրսներ, որ ընդդիմանա Ռուսաստանին: Հատկապես եթե նկատի ունենանք այս երկու երկրների համագործակցության տնտեսական հեռանկարների նշանակությունը Թուրքիայի համար:
– Իսկ Անկարան ինչպե՞ս կընկալի այդ բանակցություններում Հզբոլահի ներկայությունը:
– Եկանք ամենակարևոր հարցին. Ռուսաստան–Իրան–Թուրքիա եռակողմ համագործակցություն չի կարող լինել ոչ թե այն պատճառով, որ Ռուսաստանն ու Թուրքիան ունեն ներքին խնդիրներ և խորքային տարաձայնություններ, այլ նախ և առաջ այն պատճառով, որ առճակատվում են Թեհրանի ու Անկարայի շահերը:
Թուրքերը համառորեն պնդում են, որ Հզբոլահը ահաբեկչական կազմակերպություն է և պետք է դուրս գա Սիրիայի տարածքից: Իսկ դրան երբեք չի համաձայնի Իրանը: Ի վերջո երկու տարի է նաև Հզբոլահն է իր վրա կրում պատերազմական հիմնական բեռը: Ես նկատի ունեմ ցամաքային զորքերը:
Իրանն էլ իր հերթին հայտարարում է և պնդում է, և ապացուցում է, որ Թուրքիան երբևէ չի պայքարել ահաբեկիչների դեմ: Այս երկիրը վերջին հաշվով ամեն ինչ անում է, որ տարածքներ ձեռք բերի Սիրիայի ապագա փլուզման հաշվին:
Բացի այս ամենից կան նաև աշխարհաքաղաքական գերակայությունների խնդիրներ: Իրանը երբեք չի համաձայնվի, որ Թուրքիան գերակայություն ունենա այս տարածաշրջանում: Թուրքիան էլ ամեն ինչ անում է Օսմանյան կայսրության փառքը հետ բերելու համար: Մի խոսքով` նրանք չեն կարող գալ ընդհանուր համաձայնության:
– ԱՄՆ–ի մասնակցությամբ կարո՞ղ է ինչ–որ բան փոխվել:
– Ամեն ինչ կախված է այն բանից, թե ինչ ճանապարհով կգնա ամերիկյան այսօրվա վարչակազմը: Եթե Թրամփի հայտարարությունը իսլամական ահաբեկչության դեմ պայքարը շարունակելու վերաբերյալ դառնա իրականություն, ապա այս երկիրը և Ռուսաստանը, համատեղ գործելով, կկարողանան ինչ–որ չափով 21–րդ դարի քաղաքական ժանտախտի դեմն առնել: Հակառակ դեպքում ոչ Հալեպի ազատագրումը, ոչ այլևայլ մյուս գործողությունները, ոչ էլ որևէ գագաթաժողով չեն կարող տալ որոշակի արդյունք:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:
1
2
3
4
5
1
2
3
5
1
2
3
4
5
