Կուբան սգում է կամ՝ Նահապետի վերջին աշունը
HeaderԿուբան սգում է իր անձով մի ամբողջ պատմական ժամանակաշրջան խորհրդանշող առաջնորդի՝ Ֆիդել Կաստրոյի կորուստը: Երկրում իջեցված են պետական դրոշները, հայտարարված է իննօրյա սուգ, մարդիկ չդադարող հոսքով են հրաժեշտ տալիս տասնամյակներ շարունակ իրենց ճակատագիրը միանձնյա որոշարկած հեղափոխականին, որի մարմինն, ամենայն հավանականությամբ, հանգիստ կառնի հարավ–արևելյան Սանտյագո–դե–Կուբայում: Վայր, որտեղից սկսվեց դեռ անցած շաբաթ կենդանի լեգենդ համարվող մարդու գործունեությունը:
Մահն, իհարկե, ոչ մեկին չի սրբացնում, և վերջին տարիներին հեղափոխական կոստյումը սպորտային հագուստով փոխած առաջնորդն այժմ հաստատ ավելի մեղավոր չի՛ դառնում մահվան մահճում: Այնպես որ, անիմաստ է նաև ծաղկաքաղը, թե ներկայի համաշխարհային քաղաքական էլիտան հատկապես ինչպես է անդրադառնում կենդանի և մեռած Կաստրոյին: Մեծարո՞ւմ է նրան, ինչպես ՌԴ նախագահը, բարեկրթորեն լռո՞ւմ անցյալի մասին՝ Կուբայի հետ առավել բարեկամական հարաբերությունների մասին խոսելով, ինչպես ԱՄՆ գործող նախագահ Օբաման, թե՞ նրան մեր ժամանակների ամենադաժան բռնապետն են որակում, ինչպես նույն ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը կամ՝ այլք:
Կարևոր չէ նույնիսկ քննությունը՝ անկեղծորե՞ն է սգում Կուբան: Կամ անիմաստ զրույցը՝ իսկ ինչպիսի՞ն կլիներ այդ երկիրը, եթե չլիներ Ֆիդելի ժամանակը. ազատության ու ժողովրդավարության և՞ս մի կղզյակ, թե՞ հենց այնպիսին, ինչպիսին հայտարարվում էր՝ գուցե աղքատ, բայց համաշխարհային իմպերիալիզմի դեմ պայքարին չդավաճանած բաստիոն...
Մեր կարծիքով այս ամենում կարևոր է մեկ բան՝ Ֆիդելը չկա, ու թեպետ նրա գաղափարները, նույնիսկ իր հետ կապված ապրումները մի օրում Կուբայի երկնքից չեն անհետանա, բայց կա այդ ժողովուրդը, կա Կուբան: Եվ հետաքրքիր կլինի տեսնել՝ ինչ է նա՛ ուզում վերջապես: Արդյո՞ք հենց այն, ինչ կտակեց իրեն Կաստրոն (մեկի տեսանկյունից՝ ազատություն, անկախություն, ձրի կրթություն–առողջապահություն, մյուսի հայացքով՝ աղքատություն, վիշտ, ավեր, ուղեղների լվացում, թաքնված սեքս–ինդուստրիա), թե՞ դրանից տարբերվող մեկ այլ բան:
Այդ ժողովուրդն այս տարիների ընթացքում ապացուցել է, որ ի վիճակի է պայքարել ինքնամոռաց, ունակ է անցնել հսկայական հաղթանակների ու կատարյալ պարտությունների միջով: Ունակ է փոփոխության, այսինքն` փոփոխության հանուն գաղափարի: Եվ տա Աստված՝ իր նահապետի կյանքի ու պայքարի պատմությունը նրա առջև իբրև պատրաստի ճանապարհ ծառայի՝ առաջ շարժվելու համար:
Կաստրոն, ի վերջո, կարող էր բազում այլ լեգենդների նմանությամբ դեռ երիտասարդ հեռանալ այս աշխարհից: Օրինակ՝ հետևել Չեին, 1967–ին: Բայց մնաց: Մնաց, որպեսզի ժամանակների փոփոխության մեջ քննության առարկա դարձնի իր ու իր երկրի պատմությունը: Եվ հավանաբար դա նրա վերջին առաքելությունն էր: Նահապետի վերջին աշնան վերջին առաքելությունը: Մնացածն այլևս Կուբայի որոշելիքն է…