Կառավարման փողոցային մակարդակն ու պետական ինստիտուտների լեգիտիմության կորուստը. «Փաստ»
Մամուլ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Հայաստանում վերջին տարիների զարգացումների համատեքստում ավելի ու ավելի ակնհայտ է դառնում այն մտահոգիչ միտումը, որ երկրում ժողովրդավարության հաստատման հույսերն ու ակնկալիքներն իրենց տեղը զիջում են քաղաքական համակարգի կոռոզիայի և ժողովրդավարական ինստիտուտների նպատակային ապամոնտաժման վտանգավոր գործընթացին։ Եթե 2018 թվականին մեծ ոգևորություն էր տիրում, որի շրջանակներում հույսեր էին առաջացել, թե Հայաստանն ընթանալու է ժողովրդավարական ուղիով, ապա ժամանակի ընթացքում այդ ոգևորությունը շատ արագ փոխվեց հիասթափության։ Փաշինյանն իր պաշտոնավորման հենց սկզբից սկսեց ոտնահարել ժողովրդավարական ամենակարևոր սկզբունքները։ Նրա հրահանգով ու կոչով 2018 թվականի հոկտեմբերին շրջափակման ենթարկվեց Ազգային ժողովի շենքը՝ այն պայմաններում, երբ օրենսդիր մարմինը իշխանության լիովին անկախ ճյուղ է, իսկ նրա վրա ճնշումը՝ իշխանությունների տարանջատման սկզբունքի խախտում։ Դատական իշխանության ճյուղը ևս անմասն չմնաց ճնշումներից։ Փաշինյանի անմիջական հորդորով արգելափակվեցին դատարանների մուտքերը։ Բայց դա բավարար չէր, իշխանությունները նախաձեռնեցին կոնկետ ճնշումներ դատական իշխանությունը ներկայացնող անձանց նկատմամբ։ Հետապնդումներ սկսվեցին անկախ որոշումներ կայացնող դատավորների նկատմամբ, որոնք չէին առաջնորդվում գործադիրից եկող հրահանգներով։ Հատկապես լուրջ էր ՍԴ դատավորների կազմը փոխելու գործընթացը, որի շրջանակներում իշխանություններն անմասն չմնացին նաև սահմանադրական փոփոխությունների գործընթացից։
Եթե իր իշխանության գալու առաջին օրերին Փաշինյանը խոսում էր ստեղծված սուպերվարչապետական համակարգը վերացնելու, կառավարման մեխանիզմը հավասարակշռելու և նախագահի ինստիտուտին նոր լիազորություններով օժտելու անհրաժեշտության մասին, ապա իր պաշտոնավարման ընթացքում ոչ միայն մոռացավ այս մասին, այլև սկսեց նոր լծակներով օժտել գործադիր իշխանությանը, ավելի ստույգ՝ վարչապետին։
Եվ այս ամբողջ գործընթացը ուղեկցվում է ընդդիմադիրների նկատմամբ ճնշումներով։ Այն պարագայում, երբ երկրի ներսում քրեական ենթամշակույթը և հանցավոր միջավայրը նահանջելու միտումներ ցույց չեն տալիս, իսկ հանցագործությունների թիվն անընդհատ աճում է, իրավապահ մարմինների ուշքն ու միտքը ընդդիմադիրների դեմ «պայքարելն» է։ Այլ կերպ ասած՝ իրավապահ համակարգն, իր բուն գործառույթները թողած, դարձել է ընդդիմադիրների նկատմամբ ճնշումների գործիք։ Ճնշումները հատկապես ինտենսիվ բնույթ են ստանում նախընտրական և հետընտրական գործընթացների ժամանակ։ Եվ ականատես ենք լինում, որ այն գործիչները, որոնք իրենց անհամաձայնությունն են հայտնում իշխանությունների կողմից վարվող քաղաքականությանը ու կարևոր հայտ են ներկայացնում քաղաքականության մեջ, իսկույն հայտնվում են հետապնդումների թիրախում։ Իսկ գործերը, որոնք կարվում են, որպեսզի այդ մարդկանց հեղինակազրկեն, փակի տակ պահեն, մեկուսացնեն ու լռեցնեն, որպես կանոն, ի վերջո քանդվում են։
Օրվա իշխանություններն իրենց գործողություններով ցույց են տալիս, որ թքած ունեն ինչպես օրենքների, այնպես էլ Սահմանադրության վրա։ Նրանք պետությունը դարձրել են իրենց «դուքյանը». ինչպես ցանկանում են, այնպես էլ վարվում են՝ առանց մտածելու հետագա հետևանքների մասին։
Կարճ ասած՝ անցում ենք կատարում միահեծան իշխանության, որը ճանապարհ է բացում բռնապետության հաստատման համար։ Բայց այսօրվա իշխող խմբակը չունի ո՛չ թափ, ո՛չ ռեսուրսներ, ո՛չ էլ բավարար խելք նույնիսկ բռնապետություն հաստատելու համար։ Ավելի շատ գործ ունենք փողոցային, խուլիգանական մակարդակի կառավարման հետ։ Դրա համար էլ Հայաստանում քաղաքականությունն իջեցվել է փողոցային աստիճանի, երբ գռեհկաբանությունը և կենցաղային մակարդակի, պրիմիտիվ երևույթները դարձել են ներքին քաղաքականության ոչ միայն անբաժանելի մասը, այլև շարժիչ ուժը։
Իշխանության այս մոդելը երկարաժամկետ կտրվածքով բերում է ոչ միայն ժողովրդավարության կազմաքանդման, այլ նաև պետական ինստիտուտների լեգիտիմության կորստի, քաղաքական ցնցումների խորացման և սոցիալական բևեռացման վտանգի։
ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
1
2
3
4
5
2
3
4
5
