«Ես պատրաստ չեմ ամուսնության»․ ինչ են նվիրել դերասանուհի Աննա Մաքսիմին (տեսանյութ) ՖԻԴԵ-ի հունիսի դասակարգման աղյուսակում Հայաստանն ունի 6 ներկայացուցիչ Կարևոր՝ կենսաթոշակառուների համար․ 1 միլիոն դրամի հավելում կտրամադրվի Արտակարգ դեպք. թմրանյութերի ազդեցության տակ գտնվող բորտուղեկցորդը մերկացել է և պարել ինքնաթիռում Ողբերգական դեպք «Սուրբ Աստվածամայր» բժշկական կենտրոնում. 10 ամսական երեխա է մահացել ՌԴ-ն հայտնել է՝ պայթեցվել են Բրյանսկի և Կուրսկի շրջանների երկաթուղային կամուրջները. կան զոհեր և տուժածներ Արտաշատի կամրջի մոտ «Nissan»-ը դուրս է եկել երթևեկելի գոտուց և գլխիվայր հայտնվել ջրատարում Հայ ուղևորը մանրամասներ է հայտնում Բրյանսկում տեղի ունեցածից (տեսանյութ) Վթար. մի քանի ժամ գազ չի լինի որոշ հասցեներում Սպասվում է արևոտ եղանակ՝ առանց տեղումների


Հայաստանի հանքարդյունաբերության ներկա վիճակը. հիմնական ցուցանիշներ

Ուշադրության կենտրոնում

Iravaban.net–ը իր «Հանքարդյունաբերությունը և իրավունքը» նախագծի շրջանակներում շարունակում է ՀՀ հանքարդյունաբերության ոլորտի զարգացման ռազմավարության իրազեկմանը նվիրված հոդվածների նորարական շարքը: Այս հոդվածների միջոցով մենք հանրությանը կներկայացնենք Հայաստանի Հանրապետության հանքարդյունաբերության ոլորտի զարգացման ռազմավարությունը՝ մատչելի մեթոդաբանության և նորարարական գործիքների կիրառման հիման վրա: Շարքի երկրորդ հոդվածը՝ «Հայաստանի հանքարդյունաբերության ներկա վիճակը. հիմնական ցուցանիշներ», կծանոթացնի ընթերցողներին ոլորտի ներկա իրավիճակի և հիմնական ցուցանիշների հետ:

Հայաստանի հանքարդյունաբերության ներկա դերը

Հայաստանի հանքարդյունաբերության պատմությունը սկիզբ է առնում դեռևս 18-րդ դարի կեսերից, երբ Ալավերդու և Կապանի հանքերում սկսվեց պղնձի արդյունահանումը: Տասնամյակների ընթացքում ոլորտը ձևավորվել է որպես մեր տնտեսության հիմնասյուներից մեկը՝ կայուն ներդրում ունենալով տնտեսության աճի, զբաղվածության ապահովման և պետական եկամուտների ձևավորման գործում: Այս երկար ճանապարհին հանքարդյունաբերությունը վերածվել է պարզ արդյունահանումից ժամանակակից, բարդ տեխնոլոգիական գործընթացի:

Հայ երկրաբանների և մասնագետների տքնաջան աշխատանքի շնորհիվ տասնամյակների ընթացքում կուտակվել է հսկայական փորձ և գիտելիքներ: Հանրապետական երկրաբանական ֆոնդում այսօր պահպանվում են ավելի քան հարյուր տարվա վաղեմության բացառիկ նյութեր, որոնք անգնահատելի արժեք են ներկայացնում մեր երկրի ընդերքի ուսումնասիրման համար:

Պատկերը խորհրդանշում է Հայաստանի հանքարդյունաբերության պատմական զարգացման փուլերը։

Հայաստանի հանքային հարստությունը բացառիկ է իր բազմազանությամբ: Մեր երկիրը հայտնի է ոչ միայն մետաղական հանածոներով, այլ նաև աշխարհում առաջատար դիրքեր է զբաղեցնում ոչ մետաղական օգտակար հանածոների պաշարների հարստությամբ: Յուրաքանչյուր տարածաշրջան ունի իր յուրահատուկ «հանքային անձնագիրը»: Սյունիքը հարուստ է պղնձով և մոլիբդենով, Լոռին՝ պղնձով և պոլիմետաղներով, իսկ Արագածոտնի և Կոտայքի մարզերը հայտնի են իրենց շինանյութերի հանքավայրերով:

Հայաստանի հանքային պաշարների հարստությունը տպավորիչ է: Մեր հանրապետությունում գործող հանքարդյունաբերական կազմակերպությունները ապահովված են պղնձամոլիբդենային հանքաքարով շուրջ 100-120 տարի, ոսկու հանքաքարով՝ 25-30 տարի, իսկ կապար-ցինկային հանքաքարով՝ 20-25 տարի: Բացի հիմնական մետաղներից, մեր հանքաքարերում առկա են նաև հազվագյուտ և ցրված մետաղներ՝ ռենիում, սելեն, տելուր, կադմիում, ինդիում, գալիում, թալիում և բիսմութ:

Ոչ պակաս տպավորիչ են նաև ոչ մետաղական օգտակար հանածոների պաշարները: Հայաստանում գտնվող պեռլիտի և վանակատի պաշարները կազմում են շուրջ 3 միլիարդ խորանարդ մետր: Մեր երկիրը հարուստ է նաև տուֆերով, պեմզաներով, ցեոլիտներով, հրաբխային խարամներով, բազալտներով, գրանիտներով և մարմարով: Այս բոլոր ռեսուրսները կարևոր դեր են խաղում շինարարության և արդյունաբերության զարգացման գործում:

Պատկերը խորհրդանշում է Հայաստանի հանքային գանձերը։

Արտադրության ծավալներ. ի՞նչ ենք արդյունահանում

2021 թվականը նշանավորվեց հանքարդյունաբերության ոլորտի զգալի աճով: Հանքագործական արդյունաբերության արտադրանքի ծավալը հասավ 587.9 միլիարդ դրամի՝ նախորդ տարվա համեմատ աճելով 45.9%-ով: Այս տպավորիչ աճի հիմնական շարժիչ ուժը մետաղական հանքաքարերի արդյունահանման ծավալների ավելացումն էր:

Մետաղական հանքաքարերի արդյունահանումը կազմում է ոլորտի արտադրանքի 96.7%-ը: Սա ցույց է տալիս, թե որքան կարևոր է մետաղական հանքարդյունաբերությունը մեր երկրի համար:

 

Պղնձի արդյունահանումը հատկապես ուշագրավ է: 2021 թվականին պղնձի հանքաքարի արդյունահանման ծավալները կազմել են մետաղական հանքաքարերի ընդհանուր արդյունահանման 35.4%-ը՝ նախորդ տարվա համեմատ աճելով 61%-ով: Սա վկայում է ոլորտի դինամիկ զարգացման և միջազգային շուկայում մեր երկրի դիրքերի ամրապնդման մասին:

Ոչ մետաղական հանածոների արդյունահանումը, թեև ծավալով ավելի փոքր է, սակայն նույնպես կարևոր դեր է խաղում: 2021 թվականին այս ոլորտի արդյունահանման ծավալները կազմել են 18.8 միլիարդ դրամ, որտեղ ավազի և խճի արդյունահանումը կազմել է 73.5%:

ՀՆԱ-ում ներդրումը. ինչպե՞ս է ոլորտը նպաստում տնտեսական աճին

Հանքարդյունաբերության ոլորտի նշանակությունը Հայաստանի տնտեսության համար դժվար է գերագնահատել: 2021 թվականին ոլորտի ուղղակի ներդրումը ՀՆԱ-ում կազմել է 6.1%, ինչը 2.5 տոկոսային կետով ավելի է 2019 թվականի ցուցանիշից: Սա նշանակում է, որ Հայաստանում արտադրված յուրաքանչյուր 100 դրամից 6 դրամն ուղղակիորեն ստեղծվել է հանքարդյունաբերության ոլորտում:

Սակայն ոլորտի իրական ազդեցությունն ավելի մեծ է: Հանքարդյունաբերությունն ունի տնտեսական բազմապատկչի էֆեկտ, որը 1.8 է: Սա նշանակում է, որ ոլորտում ստեղծված յուրաքանչյուր 1 դրամը տնտեսության մեջ գեներացնում է լրացուցիչ 0.8 դրամի արժեք: Արդյունքում, հանքարդյունաբերության ընդհանուր՝ ուղղակի և անուղղակի ներդրումը ՀՆԱ-ում հասնում է 11%-ի:

Պետական եկամուտներ. ինչպե՞ս է ոլորտը նպաստում երկրի բյուջեին

Հանքարդյունաբերությունը հանդիսանում է պետական բյուջեի եկամուտների կարևորագույն աղբյուրներից մեկը: 2020 թվականին միայն մետաղական հանածոների արդյունահանմամբ զբաղվող ընկերությունների կողմից պետական բյուջե է վճարվել 82.2 միլիարդ դրամ՝ 3.5%-ով ավելի, քան նախորդ տարում:

Հատկանշական է, որ 2016-2019 թվականների ընթացքում մետաղական հանածոների արդյունահանմամբ զբաղվող ընկերությունների վճարած հարկերի և վճարների մեջ ամենամեծ մասնաբաժինն ունի ռոյալթին՝ միջինում 52%: Էական մասնաբաժին ունեն նաև եկամտային հարկը և շահութահարկը:

Զբաղվածություն և աշխատավարձեր. սոցիալական ազդեցությունը

Հանքարդյունաբերության ոլորտը ոչ միայն տնտեսական, այլև կարևոր սոցիալական դեր է խաղում: 2021 թվականին ոլորտում ուղղակիորեն զբաղված էր 10.5 հազար մարդ: Սակայն իրական պատկերն ավելի տպավորիչ է:

Ոլորտի զբաղվածության բազմապատկիչը 5.3 է, ինչը նշանակում է, որ հանքարդյունաբերության յուրաքանչյուր աշխատատեղի շնորհիվ տնտեսության այլ ճյուղերում ստեղծվում է լրացուցիչ 4.3 աշխատատեղ: Այսպիսով, ոլորտի ընդհանուր ազդեցությունը զբաղվածության վրա գնահատվում է շուրջ 55.7 հազար աշխատատեղ:

Ոլորտում աշխատավարձերը զգալիորեն բարձր են հանրապետական միջին ցուցանիշից: 2021 թվականին միջին ամսական աշխատավարձը կազմել է 499,603 դրամ, ինչը 2.4 անգամ գերազանցում է երկրի միջին աշխատավարձը: Սա նշանակում է բարձր կենսամակարդակ ոլորտում աշխատողների և նրանց ընտանիքների համար:

Արտահանում և միջազգային առևտուր

Հանքարդյունաբերությունը Հայաստանի արտահանման առաջատար ճյուղերից է: 2021 թվականին հանքահումքային արտադրանքի արտահանման ծավալները հասել են 982 միլիոն ԱՄՆ դոլարի՝ կազմելով երկրի ընդհանուր արտահանման 32.5%-ը: Սա 20%-ով ավելի է, քան նախորդ տարվա ցուցանիշը:

Արտահանման կառուցվածքում առյուծի բաժինը պատկանում է պղնձի խտանյութին, որը կազմում է հանքահումքային արտադրանքի արտահանման մոտ 80%-ը: 2021 թվականին պղնձի խտանյութի արտահանման ծավալներն աճել են 27%-ով՝ վկայելով միջազգային շուկաներում մեր արտադրանքի նկատմամբ կայուն պահանջարկի մասին:

«Ես պատրաստ չեմ ամուսնության»․ ինչ են նվիրել դերասանուհի Աննա Մաքսիմին (տեսանյութ) ՖԻԴԵ-ի հունիսի դասակարգման աղյուսակում Հայաստանն ունի 6 ներկայացուցիչ Կարևոր՝ կենսաթոշակառուների համար․ 1 միլիոն դրամի հավելում կտրամադրվի Կրեմլ. Պուտինի և Թրամփի խոսակցություններն արդեն արդյունքներ են տալիս Միշա Ջորկաեֆֆը՝ Հայաստանի Մ-19 հավաքականի գլխավոր մարզիչ Արտակարգ դեպք. թմրանյութերի ազդեցության տակ գտնվող բորտուղեկցորդը մերկացել է և պարել ինքնաթիռում Ողբերգական դեպք «Սուրբ Աստվածամայր» բժշկական կենտրոնում. 10 ամսական երեխա է մահացել ՌԴ-ն հայտնել է՝ պայթեցվել են Բրյանսկի և Կուրսկի շրջանների երկաթուղային կամուրջները. կան զոհեր և տուժածներ Արտաշատի կամրջի մոտ «Nissan»-ը դուրս է եկել երթևեկելի գոտուց և գլխիվայր հայտնվել ջրատարում Հայ ուղևորը մանրամասներ է հայտնում Բրյանսկում տեղի ունեցածից (տեսանյութ) Վթար. մի քանի ժամ գազ չի լինի որոշ հասցեներում Սպասվում է արևոտ եղանակ՝ առանց տեղումների Կենսաթոշակները կբարձրանա՞ն․ ի՞նչ է փոխվելու Վթարային ջրանջատումներ հունիսի 1-ին. ո՞ր հասցեներում ջուր չի լինի Տեղի է ունեցել Փաշինյան-Պուտին հեռախոսազրույց․ քննարկել են տարածաշրջանային զարգացումներին վերաբերվող հարցեր Ավտովթար՝ Գեղարքունիքի մարզում. կա 6 վիրավոր Անգլիայի գրեթե բոլոր նոր տները մինչև 2027 թվականը կունենան արևային վահանակներ ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպանատունը զգուշացնում է ԶՊՄԿ-ի շնորհավորական ուղերձը Երեխաների պաշտպանության միջազգային օրվա առթիվԱյսօր երեխաների պաշտպանության միջազգային օրն է, որը մենք նշում ենք որպես Մանուկների տոն. Ավետիք ՉալաբյանԴատարաններից մինչև աղբահանություն` ամեն ինչ ձախողել են. քաղաքացիԵրևանում բախվել են «Toyota»-ն ու մոտոցիկլը. «Toyota»-ն բախվել է «Nissan»-ին, մոտոցիկլն էլ կողաշրջվել է. կա վիրավոր Քրիստոսի Համբարձման տոնի հաջորդ կիրակի օրը Հայ Առաքելական եկեղեցին նշում է Երկրորդ Ծաղկազարդը Երեխաները հաճախ մեզ չեն լսում, բայց հրաշալիորեն ընդօրինակում են. երեխաների իրավունքների պաշտպանությունն ամենօրյա և շարունակական գործընթաց է․ ՄԻՊ Վանաձոր-Ալավերդի ավտոճանապարհի 41-42-րդ կմ-ի հատվածը փակ է բեռնատարների համար Ռուբլին թանկացել է․ փոխարժեքն՝ այսօր Կրակել են թիվ 13 դպրոցի ուղղությամբ. պատուհանների վրա կրակոցի հետքեր են հայտնաբերվել Հունիսի 1-ի եղանակային կանխատեսումները Բրյանսկի մարզում կամուրջը փլուզվել է գնացքի վրա, կա 7 զոհ ու 69 վիրավոր Գազ չի լինի Երբ կմեկնարկի հունիս ամսվա կենսաթոշակների վճարման գործընթացը «Կամուրջ» հասարակական նախաձեռնության և «Հայաստանը ես եմ» նախաձեռնության միջև փոխգործակցության հուշագիր է ստորագրվելԽստորեն դատապարտում և մերժում ենք ՀՀ կառավարչի և նրան կողակցված անձի զարհուրելի վարքագիծը… Ժամանակն է բռունցքվելու, վճռականության և գործողությունների. ՀՀԿ ԳՄ Լույս անապատում. նորարարական արևային էներգիայով աշխատող կայանքները գիշերն ուղղահայաց ճառագայթ են արձակում մոլորվածների համար FEAS Չեմպիոնների լիգայի բրոնզե մրցանակն Ամերիաբանկինն էԴիվանագետների համահայկական խորհրդի հայտարարությունըՍա բացառիկ ու պատմական արդյունք էր անկախ Հայաստանի կենսագրության մեջ, երբ մրցավայր մեկնած 6 մարզիկներից 4-ը պատվո հարթակ բարձրացան ու մեդալներ նվաճեցին. Գագիկ Ծառուկյան Հայաստանը՝ որպես կայուն, հզոր և զարգացող պետություն, կարող է կայանալ միայն այն դեպքում, երբ երկրում կգործեն իրավական ու հանրային պատասխանատվության ինստիտուտները․ Արտյոմ ՎարդանյանԿԲ-ն չի փորձում բանկերին բերել ողջամիտ տնտեսվարման. Հրայր Կամենդատյան Հայաստանը կարիք ունի նոր քաղաքական ուժի. Արմեն ՄանվելյանՍկսում ենք աննախադեպ մի ծրագիր, որը կոչվելու է «200 տարի միասին»․ Մհեր ԱվետիսյանԱրդյո՞ք կպատժեն Արսեն Թորոսյանին Ադրբեջանը Խոզնավարում թիրախավորված կրակ է արձակում Իշխանությունները ճնշում են Արցախի նախագահին «Հայաքվեն» Փաշինյանի հայտարարություններով դատախազությանը հաղորդում է ներկայացնում հանցագործության մասին Փաշինյանի թիրախում Կաթողիկոսն է Գագիկ Ծառուկյանի հետ հարցազրույցի թեզիսների ամփոփում. Շաքե Իսայան«Եթե տնտեսապես հզոր լինենք, կհասնենք խաղաղության». Վարդան ՋհանյանՈչինչ էլ չի արվել, վատն ավելի շատ է, քան լավը. քաղաքացիներՆարինե Ավագյանի «Նուռը» իրականի և ամբողջականի համաձուլում է՝ խոր վրձնահարվածներով և կարևոր ասելիքով. «Փաստ»
Կո՞ղմ եք ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրմանը
Ամենադիտված