«Սահմանադրության վրա «ոտքերը մաքրելով»՝ այս իշխանությունն ամենաթողության վիճակ է ստեղծել». «Փաստ»

Մամուլ 25 Մարտ, 2021 8:27

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Այս իշխանության բոլոր օրենսդրական փոփոխությունները առնչություն չունեն իրավական որևէ օրակարգի հետ: Փոփոխությունները, որոնք այս իշխանությունը բերում է օրակարգ, լուծում են որոշակի քաղաքական խնդիրներ: «Փաստի» հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց իրավաբան Ռոբերտ Հայրապետյանը: Նրա խոսքով, այդ իմաստով վերջին ցայտուն փոփոխությունը «ՀՀ դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխությունների նախագծերի փաթեթն էր, որն ընդունվեց, և որով փորձ է արվում ընդլայնել Բարձրագույն դատական խորհրդի լիազորությունները:

«Ըստ իս, այն բացառապես գործի քննության ամբողջ ընթացքում դատավորներին վերահսկողության տակ պահելու նպատակն ունի: Սա իր հերթին իր պատճառն ունի. Կապիտուլ յացիոն փաստաթղթի ստորագրումից հետո դատավորների անկախության մի նոր փուլի ականատես եղանք: Նրանք այլևս չէին կատարում քաղաքական իշխանության կամակատարությունները՝ կապված ձերբակալությունների, կալանավորումների հետ: Սա, բնականաբար, լուրջ անհանգստություն է հարուցել քաղաքական իշխանության մոտ: Նշված փոփոխությամբ ԲԴԽ-ին լիազորություն է տրվում ցանկացած փուլում գործը քննող դատավորից գործը վերցնել ու փոխանցել մեկ այլ դատավորի:

Սա ևս մեկ գործիքակազմ է, որով իշխանությունը փորձում է ինքն իրեն լիազորել ցանկացած գործ ցանկացած փուլում կոմպետենտ դատավորից վերցնել և փոխանցել իրենց սրտի դատավորներին: Նույնը նաև մասնագիտացված դատարանների ստեղծման առումով կարելի է ասել, որոնք քննելու են բացառապես միջդատավարական վարույթին առնչվող գործեր՝ ձերբակալություն, կալանավորում և այլն: Այստեղ նույնպես նպատակը դատարաններին մի ամբողջության մեջ ժողովելն է և հանգիստ լինելն այն հարցում, որ իշխանության քիմքին հաճո ցանկացած կալանավորում, ըստ էության, կիրականացվի: Առհասարակ, ես վստահ եմ, որ այս ընտրություններին իշխանությունն այս անգամ արդեն թիրախ է դարձնելու դատական համակարգը: Ընտրություններին գնալու է հետևյալ լոզունգով. «Հարգելի՛ ժողովուրդ, դուք սոված եք, քանի որ մենք չունենք դատական համակարգ, որովհետև երբ ձեր սրտի վարչապետը ցանկանում է մեկին կալանավորել, դատավորը չի կատարում դա, ըստ այդմ՝ չի կատարում ժողովրդի պահանջը»:Այսինքն, թիրախավորելով դատական համակարգը՝ նրանք այս փուլում ժողովրդին կփորձեն հենց դատարաններով մանիպուլացնել»,ասաց մեր զրուցակիցը՝ շեշտելով, որ նորից առաջ կբերեն վեթթինգի օրակարգը և կփորձեն, Ն. Փաշինյանի բնութագրմամբ, «վնգստացող դատավորներին» փոխարինելու ինչ-որ քայլեր անել:

«Այս երեք տարվա ընթացքում պետական որևէ համակարգ կամ որևէ կառույց չի մնացել, որը խարխլելու, որի համբավը զրոյացնելու ցանկություն այս իշխանությունը չունենար: Չկա մի համակարգ, որտեղ իրենց հաճո, բայց իրականում այդ համակարգի համար, այսպես ասած, չարորակ մետաստազիկ գործառույթ կատարող անձանցով չլցնեին: Այս երեք տարվա ընթացքում նշվածի վառ օրինակը Սահմանադրական դատարանն էր: ՍԴ-ի շուրջ ստեղծված արհեստական ամբողջ գործընթացների հետևանքով ՍԴ-ի կոմպետենտ պաշտոնյաներն այլևս չեն պաշտոնավարում: Այդ մարդկանց գոյությունը ՍԴ-ում մեծամասամբ նպաստում էր, որ ՍԴ-ն ինչ-որ չափով պրոֆեսիոնալ ու լեգիտիմ գործունեություն ծավալեր: Այսօր առկա իրավիճակի ամենացցուն առհավատչյան նախօրեին ՍԴ-ում տեղի ունեցած նիստն էր, որը մեկ բառով կորակեմ որպես խայտառակություն»,- ասաց նա։

Նշենք, որ խոսքը Ռոբերտ Քոչարյանի և Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի դիմումների հիման վրա ՀՀ քրեական օրենսգրքի 300.1 հոդվածի՝ Սահմանադրությանը համապատասխանության հարցը որոշելու վերաբերյալ գործի քննության նիստի մասին է:

«Բարձր դատարանը մոտ մեկ ժամ քննում էր ինչ-որ միջնորդություն, որը վերածվեց քաղաքական բանավեճի: Փորձ արվեց ցուցադրել, թե ով է ավելի լավ տիրապետում ՍԴ-ի գործառույթներին: Անգամ կար դատավոր, որի վարքագիծն այդ նիստի ժամանակ տպավորություն էր ստեղծում, թե այդ անձը գտնվում է «Կիսաբաց լուսամուտներում» կամ այդ որակի ինչ-որ հեռուստաշոուի է մասնակցում: Սահմանադրական դատարանը դատաիրավական համակարգում ամենակարևոր և ֆունդամենտալ կառույցն էր, որին զրոյացնելն ու կազմաքանդելն այս իշխանության գերնպատակն էր, ինչին, ըստ էության, կարողացան հասնել: Էլ չեմ ասում այն հրապարակումների մասին, որոնք փաստում են, որ Փաշինյանի օգնական Աննա Վարդապետյանը, ակնհայտորեն միջամտելով արդարադատության իրականացմանը, շատ դեպքերում փորձել է և՛ առաջին ատյանի, և՛ վերաքննիչ դատարաններում ակնհայտորեն միջամտել որոշակի գործողությունների իրականացմանը ու այդ գործողությունների վերջնարդյունքը համապատասխանեցնել իր քաղաքական հոր, այսպես ասած, քիմքին:Մենք տեսանք նաև, որ ամբողջապես կազմաքանդվեց ազգային անվտանգության ծառայությունը: ԱԱԾ-ն «QR կոդի և սատանայի» միջև կապ գտնելով, ինչ-որ հայտնի ֆեյքի գործով հնարավոր բոլոր անձանց կալանավորելով և բաց թողնելով է զբաղված: Նման պարագայում այս համակարգին հիմա լուրջ վերաբերվելն առնվազն ծիծաղելի է: Նույնը կարող եմ ասել նաև գլխավոր դատախազության մասին, որովհետև նույն գլխավոր դատախազը բազմիցս է ցույց տվել, որ այս իշխանության քաղաքական կամակատարն է: Թերևս դատաիրավական համակարգում չկա առանձին գործող մի մարմին, որն այս իշխանությոնը չի հասցրել ապականել և որին անգործունակության չի հասցրել»,- նկատեց իրավաբանը:

Անդրադառնալով օրենքները մի կողմ դնելու և հրովարտակներով առաջ շարժվելու վտանգավոր եզրագծին ու դրա շուրջ առկա մտահոգություններին՝ Ռ. Հայրապետյանը նշեց. «Մենք հասել ենք այն հանգուցային կետին, որտեղ մենք ընդհանրապես կանգնելու իրավունք չունենք: Ինձ համար այս իշխանության գործունեության արդյունքում ծառացած մի գլոբալ խնդիր կա, որն ապագայում դժվար լուծելի է դառնալու: Հանրությանը, հասարակության առանձին մասերին, բնակչության լայն շերտերին դժվար է լինելու վերստին բերել այն վիճակին, ըստ որի՝ նրանք նորից կհասկանան, որ Սահմանադրությունը երկրի մայր օրենքն է: Վերջին երեք տարվա ընթացքում անընդհատ ցեխ է շպրտվում գործող Սահմանադրության վրա: Նշվում է, որ այն անկատար է, նորմալ չի կարգավորում, չունի այնպիսի իրավական մեխանիզմներ, որոնք այս կամ այն հարցը լուծելու հնարավորություն կտան: Ես բնավ չեմ կարծում, որ Սահմանադրությունն անկատար փաստաթուղթ է: Իրականում եթե անգամ ամենակատարյալ փաստաթուղթը քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնելով մեկնաբանվի, այդ փաստաթուղթը, միևնույնն է, կդառնա անկատար: Այս իշխանությունն իր վարքագծով, իրավական նորմերը քաղաքական նպատակահարմարությամբ մեկնաբանելով, ցանկացած դեպքում Սահմանադրություն փոխելով, Սահմանադրության վրա «ոտքերը մաքրելով», ստեղծել է ամենաթողության մի իրավիճակ, երբ ժողովուրդն արդեն մտածում է, որ օրենքները, Սահմանադրությունը իրենցից ոչինչ չներկայացնող բաներ են, և կարող է շարժվել այնպես, ինչպես ուզում է: Սա ամենագլոբալ խնդիրն է, որը ծառացած է մեր երկրի առջև ու դժվար է լինելու հանրությանը վերստին համոզել, որ սա օրենք է, որին պետք է ենթարկվել»:

Ռոբերտ Հայրապետյանը շեշտեց, որ նկարագրվածից զատ, նաև այլ խնդիրներ են ի հայտ գալիս. «Շատ ցավով եմ նշում, բայց վառ օրինակը նույն «իրավունքի ուժով» արտահայտությունը՝ այդ իրավական ինստիտուտը, ծաղրի առարկա դարձնելն է: Ֆեյսբուքում յուրաքանչյուր երկրորդ անձ ցանկացած կենցաղային, անլուրջ ու պրիմիտիվ օրինակներով սկսել է ծաղրել «իրավունքի ուժով», «օրենքի գերակայություն» արտահայտությունները: Ցավալիորեն փաստում եմ, որ սա, թերևս, նշանակում է, որ Սահմանադրության առաջին հոդվածից իրավական պետության բաղադրիչը վաղուց արդեն «արտագաղթել» է»: