Նոր աշխարհաքաղաքական հրամայականին ընդառաջ
Վերլուծություն
Հետևելով աշխարհաքաղաքական գործընթացների սրընթաց զարգացումներին՝ կարող ենք արձանագրել, որ ԱՄՆ-ն վերադառնում է համաշխարհային քաղաքականություն։ Ի դեպ, այս մասին իր վերջին ելույթներից մեկում հայտարարեց նաև ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը: Նրա խոսքով՝ արտաքին քաղաքականության մեջ ԱՄՆ-ը բացում է նոր դարաշրջան: Բայդենը հայտարարել է նաև, որ այլևս չի լինելու նահանջ ՌԴ ագրեսիվ քաղաքականության ու նկրտումների դեմ, և Մոսկվան կստանա իր նկրտումներին համարժեք և կոշտ արձագանք: Միանգամից հարց է առաջանում, թե Բայդենն Ամերիկան նաև Կովկա՞ս է վերադարձնում:
Սա թերևս առանցքային հարցերից մեկն է, որ հուզում է Հայաստանին, և թերևս, հայությանն ընդհանրապես, որի համար կարևոր է Հայաստանի և Արցախի ճակատագիրը: ԱՄՆ նահանջը Կովկասից բերեց Արցախի դեմ պատերազմի ծանրագույն հետևանքի: Մյուս կողմից, ներկայումս գլխավոր հարցը այն է, թե ԱՄՆ վերադարձի դեպքում ի՞նչ տրամաբանությամբ է վերադառնում: Արդյո՞ք վերադառնում է Կովկասում հաստատված նոր սահմանները փոխելու, վերափոխելո՞ւ ռազմավարությամբ, թե՞ առկա սահմանների շրջանակում պարզապես ուժերի և դերերի հարաբերակցություն փոխելու նպատակով: Այդ հարցի պատասխանը կարևոր է ռեգիոնալ ռազմաքաղաքական հեռանկարի և դրա համատեքստում էլ հայկական քաղաքականության համար: ԱՄՆ-ն իր ազդեցությունը տարածելու է նո՞ր սահմաններով Կովկասում, թե՞ իր ազդեցության տարածումը պատկերացնում է ոչ այն սահմաններով, որոնք Թուրքիան գծեց և Ռուսաստանին պարտադրեց արցախյան պատերազմի միջոցով: Ինչպես է վերաբերվելու Բայդենի վարչակազմը Իրանին, իրանական միջուկային խնդրին, Իրանի ռեգիոնալ դերին:
ԱՄՆ նոր վարչակազմի համար Իրանի հյուսիսային սահմանում թուրք-ահաբեկչական ներկայությունը ընդունելի՞ է, թե՞ ոչ: Եթե ոչ, ապա ի՞նչ պատկերացում կա, կամ այդ ներկայությունը չեղարկելու ի՞նչ հնարավորություն ու հեռանկար: Ըստ էության՝ հարցերը իսկապես շատ են՝ կապված Ամերիկայի վերադարձի և դրա հնարավոր էֆեկտի կամ մարտահրավերների հետ: Մի բան կասկածից վեր է, որ այդ վերադարձը, այդուհանդերձ, օգտակար է Հայաստանի համար, բայց, միևնույն ժամանակ, այդ օգտակարությունը շոշափելու համար պահանջվելու է հայ-ամերիկյան հարաբերության ուղղությամբ խորքային աշխատանք: Իսկ որքանո՞վ է հնարավոր այդ աշխատանքը՝ հաշվի առնելով Ռուսաստանի հնարավոր վերաբերմունքը՝ հատկապես, երբ Բայդենը խոստանում է ավելի կոշտ քաղաքականություն Մոսկվայի հանդեպ: Մյուս կողմից՝ այդ կոշտության նպատակը կարող է լինել ի վերջո Կրեմլին գործակցության, գործընկերության դաշտ բերելը, ինչը Հայաստանի համար խիստ ցանկալի և թերևս ռեգիոնալ ամենաբարենպաստ կամ շահեկան դասավորությունն է:
Սուրեն Օհանյան
1
2
3
4
5
1
2
4
5
1
2
3
4
5
