Քաղաքական իրադարձությունները շատ արագ են զարգանում․ Տիգրան Աբրահամյան Հայ պատանիները հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտի թիմային հաշվարկում շրջանցել են Վրաստանին և Ադրբեջանին՝ զբաղեցնելով առաջին տեղը «Ինքնաթիռում գտնվող բոլոր 242 անձինք զոհվել են»․ Հնդկաստանի ոստիկանություն Իշխանությունն իրավունք չունի միջամտելու եկեղեցու գործերին. Արմեն Մանվելյան Աղետի պահին ինքնաթիռի ներսից նկարահանված կադրեր են պահպանվել Ճամբարակում հրդեհի հետևանքով տուժածներից մեկը մաhացել է Մաhացել է գեներալ-մայոր Էդուարդ Անդրիկյանը «Հայաքվե» ազգային քաղաքացիական միավորումը Սյունիքի մարզի Սիսիան, Գորիս և Կապան քաղաքներում կազմակերպելու է «Ազատ ընտրությունների դերը ժողովրդավարական հասարակությունում» թեմայով անվճար դասընթաց «ՀայաՔվեն» շարունակում է հերթապահությունը Մայր Աթոռում Վթար՝ Արագածոտնում, բախվել են բեռնատար «Volvo» և «Opel», վիրավnրներ կան․ Shamshyan


Հայաստանի հանքարդյունաբերության ներկա վիճակը. հիմնական ցուցանիշներ

Ուշադրության կենտրոնում

Iravaban.net–ը իր «Հանքարդյունաբերությունը և իրավունքը» նախագծի շրջանակներում շարունակում է ՀՀ հանքարդյունաբերության ոլորտի զարգացման ռազմավարության իրազեկմանը նվիրված հոդվածների նորարական շարքը: Այս հոդվածների միջոցով մենք հանրությանը կներկայացնենք Հայաստանի Հանրապետության հանքարդյունաբերության ոլորտի զարգացման ռազմավարությունը՝ մատչելի մեթոդաբանության և նորարարական գործիքների կիրառման հիման վրա: Շարքի երկրորդ հոդվածը՝ «Հայաստանի հանքարդյունաբերության ներկա վիճակը. հիմնական ցուցանիշներ», կծանոթացնի ընթերցողներին ոլորտի ներկա իրավիճակի և հիմնական ցուցանիշների հետ:

Հայաստանի հանքարդյունաբերության ներկա դերը

Հայաստանի հանքարդյունաբերության պատմությունը սկիզբ է առնում դեռևս 18-րդ դարի կեսերից, երբ Ալավերդու և Կապանի հանքերում սկսվեց պղնձի արդյունահանումը: Տասնամյակների ընթացքում ոլորտը ձևավորվել է որպես մեր տնտեսության հիմնասյուներից մեկը՝ կայուն ներդրում ունենալով տնտեսության աճի, զբաղվածության ապահովման և պետական եկամուտների ձևավորման գործում: Այս երկար ճանապարհին հանքարդյունաբերությունը վերածվել է պարզ արդյունահանումից ժամանակակից, բարդ տեխնոլոգիական գործընթացի:

Հայ երկրաբանների և մասնագետների տքնաջան աշխատանքի շնորհիվ տասնամյակների ընթացքում կուտակվել է հսկայական փորձ և գիտելիքներ: Հանրապետական երկրաբանական ֆոնդում այսօր պահպանվում են ավելի քան հարյուր տարվա վաղեմության բացառիկ նյութեր, որոնք անգնահատելի արժեք են ներկայացնում մեր երկրի ընդերքի ուսումնասիրման համար:

Պատկերը խորհրդանշում է Հայաստանի հանքարդյունաբերության պատմական զարգացման փուլերը։

Հայաստանի հանքային հարստությունը բացառիկ է իր բազմազանությամբ: Մեր երկիրը հայտնի է ոչ միայն մետաղական հանածոներով, այլ նաև աշխարհում առաջատար դիրքեր է զբաղեցնում ոչ մետաղական օգտակար հանածոների պաշարների հարստությամբ: Յուրաքանչյուր տարածաշրջան ունի իր յուրահատուկ «հանքային անձնագիրը»: Սյունիքը հարուստ է պղնձով և մոլիբդենով, Լոռին՝ պղնձով և պոլիմետաղներով, իսկ Արագածոտնի և Կոտայքի մարզերը հայտնի են իրենց շինանյութերի հանքավայրերով:

Հայաստանի հանքային պաշարների հարստությունը տպավորիչ է: Մեր հանրապետությունում գործող հանքարդյունաբերական կազմակերպությունները ապահովված են պղնձամոլիբդենային հանքաքարով շուրջ 100-120 տարի, ոսկու հանքաքարով՝ 25-30 տարի, իսկ կապար-ցինկային հանքաքարով՝ 20-25 տարի: Բացի հիմնական մետաղներից, մեր հանքաքարերում առկա են նաև հազվագյուտ և ցրված մետաղներ՝ ռենիում, սելեն, տելուր, կադմիում, ինդիում, գալիում, թալիում և բիսմութ:

Ոչ պակաս տպավորիչ են նաև ոչ մետաղական օգտակար հանածոների պաշարները: Հայաստանում գտնվող պեռլիտի և վանակատի պաշարները կազմում են շուրջ 3 միլիարդ խորանարդ մետր: Մեր երկիրը հարուստ է նաև տուֆերով, պեմզաներով, ցեոլիտներով, հրաբխային խարամներով, բազալտներով, գրանիտներով և մարմարով: Այս բոլոր ռեսուրսները կարևոր դեր են խաղում շինարարության և արդյունաբերության զարգացման գործում:

Պատկերը խորհրդանշում է Հայաստանի հանքային գանձերը։

Արտադրության ծավալներ. ի՞նչ ենք արդյունահանում

2021 թվականը նշանավորվեց հանքարդյունաբերության ոլորտի զգալի աճով: Հանքագործական արդյունաբերության արտադրանքի ծավալը հասավ 587.9 միլիարդ դրամի՝ նախորդ տարվա համեմատ աճելով 45.9%-ով: Այս տպավորիչ աճի հիմնական շարժիչ ուժը մետաղական հանքաքարերի արդյունահանման ծավալների ավելացումն էր:

Մետաղական հանքաքարերի արդյունահանումը կազմում է ոլորտի արտադրանքի 96.7%-ը: Սա ցույց է տալիս, թե որքան կարևոր է մետաղական հանքարդյունաբերությունը մեր երկրի համար:

 

Պղնձի արդյունահանումը հատկապես ուշագրավ է: 2021 թվականին պղնձի հանքաքարի արդյունահանման ծավալները կազմել են մետաղական հանքաքարերի ընդհանուր արդյունահանման 35.4%-ը՝ նախորդ տարվա համեմատ աճելով 61%-ով: Սա վկայում է ոլորտի դինամիկ զարգացման և միջազգային շուկայում մեր երկրի դիրքերի ամրապնդման մասին:

Ոչ մետաղական հանածոների արդյունահանումը, թեև ծավալով ավելի փոքր է, սակայն նույնպես կարևոր դեր է խաղում: 2021 թվականին այս ոլորտի արդյունահանման ծավալները կազմել են 18.8 միլիարդ դրամ, որտեղ ավազի և խճի արդյունահանումը կազմել է 73.5%:

ՀՆԱ-ում ներդրումը. ինչպե՞ս է ոլորտը նպաստում տնտեսական աճին

Հանքարդյունաբերության ոլորտի նշանակությունը Հայաստանի տնտեսության համար դժվար է գերագնահատել: 2021 թվականին ոլորտի ուղղակի ներդրումը ՀՆԱ-ում կազմել է 6.1%, ինչը 2.5 տոկոսային կետով ավելի է 2019 թվականի ցուցանիշից: Սա նշանակում է, որ Հայաստանում արտադրված յուրաքանչյուր 100 դրամից 6 դրամն ուղղակիորեն ստեղծվել է հանքարդյունաբերության ոլորտում:

Սակայն ոլորտի իրական ազդեցությունն ավելի մեծ է: Հանքարդյունաբերությունն ունի տնտեսական բազմապատկչի էֆեկտ, որը 1.8 է: Սա նշանակում է, որ ոլորտում ստեղծված յուրաքանչյուր 1 դրամը տնտեսության մեջ գեներացնում է լրացուցիչ 0.8 դրամի արժեք: Արդյունքում, հանքարդյունաբերության ընդհանուր՝ ուղղակի և անուղղակի ներդրումը ՀՆԱ-ում հասնում է 11%-ի:

Պետական եկամուտներ. ինչպե՞ս է ոլորտը նպաստում երկրի բյուջեին

Հանքարդյունաբերությունը հանդիսանում է պետական բյուջեի եկամուտների կարևորագույն աղբյուրներից մեկը: 2020 թվականին միայն մետաղական հանածոների արդյունահանմամբ զբաղվող ընկերությունների կողմից պետական բյուջե է վճարվել 82.2 միլիարդ դրամ՝ 3.5%-ով ավելի, քան նախորդ տարում:

Հատկանշական է, որ 2016-2019 թվականների ընթացքում մետաղական հանածոների արդյունահանմամբ զբաղվող ընկերությունների վճարած հարկերի և վճարների մեջ ամենամեծ մասնաբաժինն ունի ռոյալթին՝ միջինում 52%: Էական մասնաբաժին ունեն նաև եկամտային հարկը և շահութահարկը:

Զբաղվածություն և աշխատավարձեր. սոցիալական ազդեցությունը

Հանքարդյունաբերության ոլորտը ոչ միայն տնտեսական, այլև կարևոր սոցիալական դեր է խաղում: 2021 թվականին ոլորտում ուղղակիորեն զբաղված էր 10.5 հազար մարդ: Սակայն իրական պատկերն ավելի տպավորիչ է:

Ոլորտի զբաղվածության բազմապատկիչը 5.3 է, ինչը նշանակում է, որ հանքարդյունաբերության յուրաքանչյուր աշխատատեղի շնորհիվ տնտեսության այլ ճյուղերում ստեղծվում է լրացուցիչ 4.3 աշխատատեղ: Այսպիսով, ոլորտի ընդհանուր ազդեցությունը զբաղվածության վրա գնահատվում է շուրջ 55.7 հազար աշխատատեղ:

Ոլորտում աշխատավարձերը զգալիորեն բարձր են հանրապետական միջին ցուցանիշից: 2021 թվականին միջին ամսական աշխատավարձը կազմել է 499,603 դրամ, ինչը 2.4 անգամ գերազանցում է երկրի միջին աշխատավարձը: Սա նշանակում է բարձր կենսամակարդակ ոլորտում աշխատողների և նրանց ընտանիքների համար:

Արտահանում և միջազգային առևտուր

Հանքարդյունաբերությունը Հայաստանի արտահանման առաջատար ճյուղերից է: 2021 թվականին հանքահումքային արտադրանքի արտահանման ծավալները հասել են 982 միլիոն ԱՄՆ դոլարի՝ կազմելով երկրի ընդհանուր արտահանման 32.5%-ը: Սա 20%-ով ավելի է, քան նախորդ տարվա ցուցանիշը:

Արտահանման կառուցվածքում առյուծի բաժինը պատկանում է պղնձի խտանյութին, որը կազմում է հանքահումքային արտադրանքի արտահանման մոտ 80%-ը: 2021 թվականին պղնձի խտանյութի արտահանման ծավալներն աճել են 27%-ով՝ վկայելով միջազգային շուկաներում մեր արտադրանքի նկատմամբ կայուն պահանջարկի մասին:

Kapan fest 2025. Խենթ երազանքից՝ համաշխարհային փառատոն «Եթե փնթի ինֆորմացիան սպորտ լիներ, Չախոյանը օլիմպիական չեմպիոն կլիներ». Քանաքեռ- Զեյթուն վարչական շրջանի ղեկավարի պատասխանը՝ բլոգերին Քաղաքական իրադարձությունները շատ արագ են զարգանում․ Տիգրան Աբրահամյան Հայ պատանիները հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտի թիմային հաշվարկում շրջանցել են Վրաստանին և Ադրբեջանին՝ զբաղեցնելով առաջին տեղըՀայտնի են «Մշակութային վերջին զանգ» մրցույթում հաղթող ճանաչված դպրոցներըԾնվեց… Ռոզա Դավթյանը ուրախալի լուր է հայտնել. Բացառիկ հոլովակ Աբրահամ Հովեյանը ցավակցություն է հայտնել Ճամբարակում տեղի ունեցած պայթյունի կապակցությամբ «Ինքնաթիռում գտնվող բոլոր 242 անձինք զոհվել են»․ Հնդկաստանի ոստիկանություն Իշխանությունն իրավունք չունի միջամտելու եկեղեցու գործերին. Արմեն Մանվելյան Հայրենիքը միայն ՀՀ-ն չէ, այլ ամբողջ Հայաստան աշխարհը. Ավետիք Քերոբյան Վերքը բավականին խորն է, դաստակը կախ էր ընկած. դանակահարված դպրոցական տղային վիրահատել են Աղետի պահին ինքնաթիռի ներսից նկարահանված կադրեր են պահպանվել Ճամբարակում հրդեհի հետևանքով տուժածներից մեկը մաhացել է Մաhացել է գեներալ-մայոր Էդուարդ Անդրիկյանը «Հայաքվե» ազգային քաղաքացիական միավորումը Սյունիքի մարզի Սիսիան, Գորիս և Կապան քաղաքներում կազմակերպելու է «Ազատ ընտրությունների դերը ժողովրդավարական հասարակությունում» թեմայով անվճար դասընթաց«ՀայաՔվեն» շարունակում է հերթապահությունը Մայր Աթոռում Տարադրամի փոխարժեքն` այսօրՎթար՝ Արագածոտնում, բախվել են բեռնատար «Volvo» և «Opel», վիրավnրներ կան․ Shamshyan Փաշազադեն ձայնակցում է Փաշինյանին Փաշինյանը ՔՊ-ին ասել է, թե ոչ ոքի չի խնայելու ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ․ 242 ուղևոր տեղափոխող ինքնաթիռ է կործանվել Հարյուրավոր հասցեներում գազ չի լինի՝ հունիսի 13-ին, 17-ին և 19-ին Ուրալի դաշնային համալսարանի գիտնականները ստեղծել են արևային վահանակներ մթնշաղին և ամպամած եղանակին աշխատելու համար Եկեղեցու վրա լուտանքներ թափող անձը երկու օր առաջ քաջալերանք ստացավ ազերի գլխավոր մոլլայից. Հրայր ԿամենդատյանԻնչպես են ադրբեջшնցիները Ռուսաստանում արձագանքել Աննա Մաքսիմին ու նրա ֆիլմին. բացառիկ կադրեր Նիկոլը կարող է հիմնել նոր կրոն, նոր դավանանք, նոր եկեղեցի. Մենուա ՍողոմոնյանԻնչով է զբաղված մի ամբողջ պետության ղեկավար հանդես եկող անձը. առավոտից երեկո ֆեյսբուքյան ստատուսներ է երկնում. Աննա ԿոստանյանՀայտնաբերվել են 2 «Կալաշնիկով», 2 «Մակարով» և 2 նռնակ «Սադրում են, որ պլանները փոխենք. մենք ամբողջությամբ պատրաստ ենք, ավելի շատ մարդ է փողոց դուրս գալու»Շնորհավոր տոնդ, իմ հայ ժողովրդի լավագույն բարեկամ ու հարազատ ընկեր՝ Ռուսաստան. Մհեր Ավետիսյան Այն մասին, թե ինչ է սպասվում Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու նվիրապետական կարգի վրա ոտնձգություն կատարողներին. Ավետիք ՉալաբյանՈղբերգական դեպք՝ Երևանում, «Սուրբ Աստվածամայր» ԲԿ է տեղափոխվել մաhացած 12-ամյա տղա. Shamshyan Իշխանությունը բոլոր ասպարեզներում փորձում է հաստատել իր դիրքերը, յուրացնել այդ ոլորտի ինքնիշխանությունը. Աննա ԿոստանյանՆիկոլը թուրք է, ոչ թե քրիստոնյա, եթե մեր եկեղեցին այսպես անարգում է. քաղաքացի Հայտնի է Ճամբարակում պայթյունի հետևանքով մահացածների և վիրավորների ինքնությունը Team-ը, NVIDIA-ն և Firebird-ը հայտարարում են տարածաշրջանային ԱԲ սուպերհամակարգչային կենտրոն կառուցելու` 500 մլն․ դոլար արժողությամբ մեգանախագծի մասին Լրջագույն խնդիրներ, որոնք ոչ միայն տնտեսական իրավիճակի ցուցիչ են, այլ նաև սպառողական վարքագծի փոփոխության. «Փաստ» Անհամեմատելի «համեմատություն». «Փաստ» «Եկեղեցին որևէ պարագայում չպետք է մտնի Նիկոլ Փաշինյանի որոգայթների մեջ». «Փաստ» Ինքնասպա՞ն են, թե՞ մազոխիստ. ինչո՞ւ հենց հիմա. «Փաստ» Ո՞ւմ սրտով չէ ստվերային տնտեսության դեմ պայքարի համար նախատեսված թվային համակարգը, և ի՞նչ վերաբերմունք ունեն պետական մարմինները. «Փաստ» Զանգվածային հարձակում է տեղի ունեցել․ ինչ է հայտնում ՌԴ ՊՆ-ն Կարևոր մեսիջներն ու իշխանական անհանգստությունները. «Փաստ» Առնվազն չի բացառվում, որ նման արշավն ուղղորդում և ֆինանսավորում է Ադրբեջանը. «Փաստ» Սև ծովից հերթական ցիկլոնն է ներթափանցում Հայաստան, կլինեն տեղումներ․ Գագիկ Սուրենյանը՝ եղանակի մասին Այսօր տեղի է ունեցել անթույլատրելի միջադեպ․ 31 համարի ավտոբուսի վարորդը բռնության է ենթարկվել երկու անձանց կողմից․ Հայկ ԿոստանյանԲոլոր առումներով քանդում են ՀՀ-ն«Պարզից պարզ». ֆինանսական գրագիտությունն ԱրարատԲանկի հետՎթար՝ Երևանում, Խանջյան փողոցի թունելի սկզբնամասում բախվել են «Lexus» և «Volvo», վիրավnր կա. Shamshyan Հունիսի 12-ին, 13-ին, 17-ին և 19-ին գազ չի լինելու․ հասցեներ
Կո՞ղմ եք ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրմանը
Ամենադիտված