Բելառուս-ԵՄ հարաբերություններ. ժողովրդավարություն, թե՞ «տեխնոկրատիա»
ՎերլուծությունԲելառուս- ԵՄ փոխադարձ հարաբերությունները հաստատվեցին այն ժամանակ, երբ ԵՄ-ն ճանաչեց Բելառուսի անկախությունը 1991թ-ին: Սակայն Բելառուսի նախագահ Լուկաշենկոյի իշխանության գալուց` 1994թ-ից ի վեր, Մինսկի և ԵՄ-ի հարաբերությունները վատթարացան և վերածվեցին սառը ու «հեռավոր հարազատների» հարաբերությունների:
Բելառուսը շատ հաճախ նկարագրվում է որպես Եվոպայի վերջին բռնապետ պետություն:
2010թ-ին Բելառուսում տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունները, որի ժամանակ Լուկաշենկոն ստացավ ձայների 80 %, հանգեցերեց նրան, որ Մինսկում հազարավոր քաղաքացիներ փողոց դուրս եկան և սկսվեց լայնամասշտաբ ձերբակալություններ:
ԵՄ-ն հայտարարեց, որ ընդդիմադիրների և ցուցարարների ձերբակալությունը հակասում է մարդու իրավունքներին առնչվող օրենքներին և նոր սանկցիաներ կիրառեց Բելառուսի պաշտոնյաների և գործարարների հանդեպ:
Եվրամիությունը ընդգծում է, որ Մինսկ-ԵՄ հարաբերոթյուններում ամենակարևոր բաղադրիչներից մեկը, ինչպես նաև մտահգագությունների հիմնական առարկան` Բելառուսում մարդու իրավունքների իրավիճակն է:
ԵՄ-ն իր մտահոգություն է հայտնել նաև Բելառուսում դատական համակարգի անաչառության և այն կապակցությամբ, որ վերջինս ուղղակիորեն կապված է գործադիր մարմնից:
Տնտեսական խոշոր և կառուցվածքային բարեփոխումների իրականացումը հարցականի տակ է մնում, քանի որ այն կարող է մարտահրավեր նետել «սոցիալական պետություն» գաղափարին. գաղափար, որը թանկ է երկրի իշխանությունների համար:
Ճշգրիտ ռազմավարության իրականացման բացակայության պարագայում, Բելառուսի տնտեսական իրավիճակը դժվար թե բարելավվի հետագա տարիներին:
Բելառուսում առկա քաղաքական միջավայրն ուղղակիորեն ազդում է ԵՄ-ի հետ հարաբերությունների զարգացման օրակարգի` օրինակ, ժողովրդավարական կառավարման, մարդու իրավունքների հարգման և օրենքի գերակայությանմ առնչվող հարցերի վրա:
Վերջերս Բելգիայում և Լյուքսեմբուրգում Բելառուսի դեսպան և ՆԱՏՕ-ում ու Եվրամիությունում այդ երկրի մշտական ներկայացուցիչ Անդրեյ Եվդոչենկոն հայտարարել է, որ Բելառուսն ու ԵՄ-ն մայիսի 21-22-ը Ռիգայում «Արևելյան գործընկերության» գագաթնաժողովում վիզային ռեժիմի պարզեցման համաձայնագիր ստորագրելու կամ առնվազն նախաստորագելու շանսեր ունեն:
Սակայն Բելառուսում հասարակական կարծիքի համաձայն, երկրի կառավարությունն այնքան էլ հակված չէ հեշտացնելու ազատ ճանապարհորդությունը Բելառուսի և այլ պետությունների միջև: Միջսահմանային փոխանակումն ու առևտուրը կարող է քայքայել ներկա վարչակազմը թե գաղափարապես, և թե տնտեսապես:
ԵՄ-Բելառուս հարաբերությունները ուղղակի կարելի է նկրագրել որպես անորոշ և անկանխատեսելի հարաբերություններ:
Հրաչուհի Հայրապետյան