Ինչո՞ւ մարդիկ կարող են ապրել Հերոսիմայում և Նագասակիում, իսկ Չերնոբիլում` ոչ
TV1945թ. ճապոնական Հերոսիմա և Նագասակի քաղաքների վրա երկու ատոմային ռումբ է նետվել: Տասնյակ տարիներ հետո` 1986թ. ապրիլի 26-ին, Ուկրաինական Չերնոբիլ քաղաքի ատոմային էլեկտրակայանում պայթել է միջուկային չորրորդ ռեակտորը: Այսօր Հերոսիմայում և Նագասակիում անվտանգ ապրում է 1,6 մլն մարդ, իսկ այսպես կոչված «Չերնոբիլի մեկուսացման գոտին» նախկին էլեկտրակայանից 30 կմ տրամագծով բնակեցված չէ:
Հերոսիմայի վրա ընկած «Փոքրիկ» անվանումով ռումբը մոտավորապես 3 մետր երկարություն ուներ, կշռում էր 4,5 տոննա և պարունակում էր մոտ 63 կգ ուրան: Ինչպես և նախատեսվել էր, ռումբը պայթել է Հերոսիմայից 600 մետր բարձրության վրա, ապա սկսվել է ռեակցիան և արդյունքում` 16 կիլոտոննա հզորությամբ պայթյունը: Քանի որ Հերոսիման հարթավայրային տարածք էր, «Փոքրիկ»-ը հսկայական վնաս է հասցրել: Մահացել էր մոտ 70 000 հոգի, նույնքան մարդ տարբեր աստիճանի վնասվածքներ էր ստացել, իսկ քաղաքի շենքերի մոտ 70%-ը ոչնչացվել էր: Եվս 1900 մարդ մահացել էր ավելի ուշ. ճառագայթման պատճառով նրանց մոտ քաղցկեղ էր սկսվել: «Չաղլիկ» անվանումը ստացած մեկ այլ ռումբ նետվել էր Նագասակիի վրա: Այն պարունակում էր ավելի քան 6 կգ պլուտոնիում և պայթել քաղաքից 500 մետր բարձրության վրա` առաջացնելով 21 կիլոտոննա հզորությամբ պայթյուն: Քանի որ ռումբը պայթել էր հովտում, քաղաքի հիմնական մասն անվնաս էր մնացել: Այնուամենայնիվ, պայթյունի հետևանքով 45-ից 70 հազար մարդ զոհվել է տեղում, ևս 75 հազարը մարմնական վնասվածքներ են ստացել:
Ինչ վերաբերում է Չերնոբիլյան վթարին, այն հնարավոր էր կանխել: Ռեակտորում մի շարք լուրջ թերություններ կային: Առաջին հերթին, երբ հովացուցիչի քանակը նվազում էր, ռեակցիան ավելի արագ էր ընթանում, ինչի արդյունքում ավելի շատ ջերմություն էր անջատվում: Այդ կերպ սառեցնող հեղուկի քանակը նվազում էր: Երկրորդ, շինարարության ժամանակ երկաթաբետոնի փոխարեն ծանր բետոն էր օգտագործվել: Երբ ինժեներները որոշում են ստուգումներ անցկացնել, վառելիքի 205 սռնիներից աշխատում էր ընդամենը 6-ը: Այսպիսով` հովացման համար ջրի հոսքը չափազանց քիչ էր, իսկ ռեակտորում մնացած ջուրն արագորեն վերածվում էր գոլորշու` անջատելով ջերմություն, ինչի արդյունքում աշխատող գրաֆիտային սռնիները խցանվել էին: Արդյունքում տեղի ունեցավ պայթյուն, և մոտ 10 տոննա միջուկային վառելիք դուրս ցայտեց արտաքին միջավայր: Ռադիոակտիվ նյութի արտանետման պատճառով զոհված մարդկանց թիվը մինչ օրս անհայտ է: Այսպիսով` Չերնոբիլյան 30 կիլոմետրանոց մեկուսացման գոտին աղտոտվեց այնպիսի ռադիոակտիվ իզոտոպներով, ինչպիսիք են ցեզիում-137-ը, ստրոնցիում-90-ը և յոդ-13-ը: Թունավոր նյութերի արտանետման պատճառով այս վայրը վտանգավոր է բնակության համար: Հերոսիմայում և Նագասակիում նման խնդիր չկա: Այս երկու դեպքերի տարբերությունն այն է, որ Չերնոբիլյան ատոմային էլեկտրակայանում անհամեմատ ավելի մեծ քանակությամբ միջուկային վառելիք կար, որն ավելի արդյունավետ էր օգտագործվում ռեակցիաների ժամանակ: Բացի այդ, պայթյունը տեղի էր ունեցել երկրի մակերևույթին, այլ ոչ թե օդում: