Մարգարեին ու նրա խոսքը փնտրելիս. «Փաստ»
Մամուլ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Մեր հյուրն է բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Դավիթ Գասպարյանը
– Պարոն Գասպարյան, մեզ մոտ այսօր ի՞նչ է կատարվում. ընտրություններ են լինում. ժողովրդին են հաղթում, թե՞ ժողովուրդն է հաղթում…
– Ընտրությունները եղան, վերջացան:
– Կարևորն արդյունքն է:
– Ինչպես մտածում էին, այնպես էլ արդյունքը եղավ. Վերարտադրվեց այն, ինչը պիտի վերարտադրվեր:
Եվ այժմ մնում է մի բան` ժողովրդի նպատակը պետք է մեկը լինի` նորընտիր պատգամավորներին, նշանակվելիք նախարարներին մղի լուրջ աշխատանքի, մղի լուրջ գործի և, ամենակարևորը, վերահսկի նրանց գործունեությունը:
Հիմա էլ ուրիշ բան չի մնացել. հետին թվով խելք խաղացնելն էլ մի բան չէ:
– Իսկ ժողովուրդը կկարողանա՞ հսկել, վերահսկել. նա այդ պոտենցիալն ունի՞:
– Դժբախտաբար ժողովուրդն ամբողջությամբ այդքան որոշիչ ու գործնական չէ: Որոշիչ ու գործնական է նրա մի շերտը: Եվ այդ շերտը չծախված մտավորականությունն է: Որովհետև մտավորականության մի մասն էլ ծախված է: Հոգին կորցրած է: Ոչ ազնիվ է: Այնպես որ, նորից կրկնեմ` ժողովրդի ձայնի կրողն այդ չծախված մտավորականն է:
– Իսկ շա՞տ կան չծախված մտավորականներ:
– Ես ինձ համարում եմ այդպիսիններից մեկը:
– Ես այսօր այնպիսի տպավորություն ունեմ, որ մեր իշխանությունը ժողովրդին հաղթեց ուղղակի: Ճի՞շտ եմ իմ տպավորությամբ:
– Այդպես չէ. չկա հաղթել ու պարտվել: Պարզապես այն, ինչ պետք է կատարվեր, կատարվեց: Եվ դա ակնառու էր:
Ու հիմա ես այլևս կատարվածի մասին չեմ խոսում: Ովքեր ընտրվել են, նրանց շնորհավոր եմ ասում: Պայմանով` աշխատե՛ք նորմալ, աշխատե՛ք ժողովրդի համար և երկրի համար: Այդ դեպքում մենք ձեր կողքին կլինենք: Եթե` ոչ, ապա այս մեղմ արտահայտությունները կկոշտանան:
Իսկ թե ժողովո՞ւրդը պարտվեց կամ իշխանությո՞ւնը հաղթեց` չեմ ուզում այդ հակասությունը խորացնել: Ոչ էլ ցանկանում եմ նման հարցադրում անել:
Ժողովուրդն այնքան հզոր ուժ է: Այդ մի զանգվածը, որ գնաց փողի հետևից ու ընտրակաշառք վերցրեց, դեռ ոչինչ չի նշանակում: Հարցը հետևյալ կերպ պետք է դնենք` ոչ թե մեղադրեք ընտրակաշառք վերցնողին, այլ պետք է ընտրակաշառք տվողին դատեք: Ե՞րբ նման բան տեղի ունեցավ: Այդքան հեռախոսային խոսակցություններ էլ բացահայտվեցին, ձայնագրություններ երևան եկան: Ինչ–որ բան արվե՞ց, ո՞վ գնաց դրանց հետևից:
Իսկ մենք` որպես մտավորականներ, լրագրողներ կամ ժողովրդին նվիրված մարդիկ, պետք է լինենք նրա կողքին, թույլ չտանք, որ նա արատավորվի:
– Բայց մենք այդքան ուժ ունե՞նք:
– Մեր ուժը զենքը չէ, մեր ուժը մեր խոսքի զենքն է: Արդար խոսքն է: Իսկ ժողովուրդը կարոտ է արդար խոսքի, կարոտ է ուղղամիտ խոսքի: Էնքան կեղծված, սուտ, ուռճացված բաներ է լսել, որ արդեն խոսքին էլ չի հավատում:
Հլա մի քանի արդար նախադասություն ասեք, տեսեք ո՞նց են նայում ձեզ: Նայում են` ոնց որ ծիլը արևի շողին:
– Իսկ ո՞ւր է այդ ասողը: Ո՞վ է այդ ասողը: Այդ մարգարեն ո՞վ է, ո՞ւր է…
– Մարգարեն մաս–մաս բոլորի մեջ կա: Ազնիվ մտավորականության մեջ այդ մարգարեն մաս–մաս նստած է: Բոլորիս ձայնի մեջ այդ արդար խոսքը կա: Բոլորիս պահվածքի մեջ այդ քնած մարգարեն կա: Եվ նա պետք է արթնանա:
Մի բան էլ` մարդուն պետք է նաև բանի տեղ դնեն: Երբ բանը հասնում է ուժին ու ուժեղ գոռալուն, մտավորական մարդը ոչ ձեռքը կխփի ինչ–որ բանի, ոչ էլ ուժեղ կգոռա: Այդ մարդը կիրթ մարդ է և ուզում է, որ իրեն լսեն: Նա հո փողոցային կռիվներ չի՞ անելու:
Այնպես որ, պետք է վերադառնանք հարաբերությունների ճիշտ ձևին: Թե չէ այսպես ճակատ–ճակատի տալով, իրար հրելով, իրար կոպտելով… Չէ՛, չեմ ուզում: Ուզում եմ բարեկիրթ հարաբերություններ լինեն:
– Լավ, իսկ ժամանակը չէ՞, որ այդ մարգարեն ծնվի կամ ամբողջանա–բյուրեղանա նրա խոսքը: Թե՞ այդ մարգարեին թույլ չեն տալիս, որ ծնվի կամ խանգարում են այդ բյուրեղացմանը:
– Միշտ է ժամանակը: Միշտ նրան սպասող կա: Բայց այդ հին մարգարեները Սուրբ գրքերում են, իսկ նոր մարգարեները մեզ հետ խոսում են: Մի մարգարե չէ՞ Չարենցը. նույն բանը չէ՞ր ասում: Կամ մի մարգարե չէ՞ր Պարույր Սևակը: Կամ` Շիրազը: Նրանք մեր կողքին էին: Այսօր էլ կան նրանք:
– Ուղղակի իրենց ձայնը չենք լսում:
– Ոն՞ց չենք լսում, եթե այդ ձայները մեր մեջ ապրում են: Ո՞վ ասաց` չենք լսում:
Բարեկիրթ, մտավորական, հասուն մարդիկ են պետք, որ բան ասես` լսեն: Քեզ ասեն` դու լսես: Եվ դա դառնա հարաբերություն:
Իսկ մենք հեռացել ենք ամենակարևոր բանից` խոսքին հավատալուց: Խոսքի արժեքից ենք հեռացել: Իսկ եթե խոսքից հեռանում ես, արդեն ուրիշ ուժային բաներ են մտնում ասպարեզ:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում