Ծրագիր , թե հռետորաբանություն
Ուշադրության կենտրոնումՓետրվարի 26-ին ավարտվեց խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունների ցուցակների հաստատման վերջնաժամկետը։ Մի քանի փաստաթղթային անճշտություններից զատ անակնկալներ ցուցակների գրանցման գործընթացում չեղան։ Սակայն գրանցումից զատ ամենամեծ հարցը այդպես էլ մնում է առկախված՝ ինչ ծրագրով են գնում ընտրության կուսկացությունները, ինչ են առաջարկում հայաստանյան հասարակությանը և վերջապես ինչ հավակնություններ ունեն։ Անշուշտ մենք արդեն լսում ենք իշխանափոխության մասին տարբեր խոսակցություններ, որոնք որևէ կերպ չեն կարող իրատեսական համարվել, միաժամանակ խոսվում է ծրագրերի մասին, որոնք այդպես էլ չեն հրապարակվում։
Այստեղ անշուշտ, քաղաքական ուժերը կարող են հիմնվել քարոզարշավի պաշտոնական մեկնարկի վրա, սակայն այս մոտեցումը քննադատության չի դիմանում, քանի որ ցանկացած քաղաքական ուժի ծրագրային սկզբունքներն ու հայեցակարգերը պետք է պարզ և հասանալի լինեն ոչ միայն ընտրություններից առաջ, այլև ընդհանրապես նրանց ամբողջ գործունեության ընթացքում։
Համաձայնենք, որ կարճ ժամանակում գրված որևէ ծրագիր չի կարող գործնական լինել և բնականաբար կրելու է զուտ դեկորատիվ և հիմնականում պոպուլիստական բնույթ։ Հայաստանյան քաղաքական իրականության մեջ, որքան էլ տարօրինակ է, սա նորմալ է ընկալվում, քանի որ մեծ հաշվով քաղաքականությունը մեր մոտ սահմանափակված է պոպուլիզմի և դեմագոգիայի արանքում։ Սա է պատճառը նաև, որ ընտրությունների նախաշեմին մենք ունենք ընտրություններին մասնակցող 9 քաղաքական ուժ, սակայն դրանցից հայտնի են մեկ-երկուսի շատ թե քիչ հստակ դիրքրոշումները տրաբեր հացերի շուրջ։ Մասնավորապես Հայ ազգային կոնգրեսը հրապարակել է իր խաղաղության հայեցակարգը, Ծառուկյան դաշինքը՝ 15 ծրագրային կետերը, իսկ Հանրապետականը դեռ չի կողմնորոշվել, սակայն կարգախոսի հրապարակումից հետո ակնհայտ է դառնում, որ Հանրապետականի քարոզարշավի առանցքը կազմելու է վերջերս առաջ քաշված ազգ-բանակ գաղափարը։
Այստեղ անշուշտ պետք է նաև շեշտել, որ խնդիրը այս հայեցակարգերի լավ կամ վատ, իրատեսական կամ ոչ իրատեսական լինելը չէ, այլ զուտ դրանց առկայության փաստը։ Վերջիվերջո Ծառուկյան դաշինքի ծրագրային կետերը կամ ՀԱԿ-ի խաղաղության հայեցակարգը կարող են քննադատվել, գովերգվել հիմնավորվել կամ կամ հակառակը, սակայն այդ ամենը կարող է կատարվել միայն դրանց առկայության պայմաններում, այսինքն ամեն դեպքում բանավեճի կամ քարոզչության համար հարկավոր է ծրագիր։
Եթե չկա ծրագիրը, եթե չկա հայեցակարգը, ցանկացած քարոզչություն հանգում է ամբողավարությանը, «Գող ու թալանչի իշխանության» բուտաֆորային քննադատությունը, որի արդյուքն էլ լինում է պարզագույն հիասթափությունը։
Սա ի դեպ տրամաբանական զարգացում է, քանի որ հնարավոր չէ շարունակ հասարակությանը կերակրել միայն հռետորաբանությամբ, իշխանություններին հայհոյելով կամ քննադատելով, քանի որ առկա իշխանության բոլոր բացերը ցանկացած քաղաքացի ոչ թե գիտի, այլ իր մաշկի վրա է զգում, այստեղ կարևորն այն է, թե ինչ այլընտրանք կարող է առաջարկել ընդդիմությունը, որը կլինի առնվազն գործնական և իրագործելի։
Սակայն նման առաջարկները ինչպես տեսնում ենք առանձնապես շատ չեն։
Աղասի Մարգարյան
PressMedia.am վերլուծաբան