Արհեստական դաշինքների միֆը
Ուշադրության կենտրոնումՕհանյան–Հայրիկյան–Օսկանյան–Սարգսյան դաշինքին արդեն անդրադարձել ենք: Մի քանի նկատառումներից ելնելով, կարող ենք պնդել, որ առավել անհիմն և գաղափարապես զուրկ դաշինք չէր էլ կարող լինել: Կագեբեացավով տառապողը և նախկին կադրային սպան, վերջին կոմունիստը և արևմտյան կրթություն ստացողն անհամատեղելի են: Ոչ միայն անհամատեղելի են գաղափարաբանական առումով, այլ նաև ռեսուրսային հենքի մասով: Եթե անգամ այս ուժերն ունենային ռեսուրսներ և որոշակի առումով հավակնություններ, ապա ինչ–որ կերպ կարելի էր հասկանալ: Սակայն այստեղ, բացակայում է ամեն ինչ:
Լատինական ասացվածքն ասում է` «տաբուլա ռասա»: «Դատարկ գրատախտակ» արտահայտությունը ճիշտ բնութագրական է այս հարաբերությունները բնորոշելիս: Հետաքրքիր բնութագրում է տալիս, այս դեռ չկայած դաշինքին ԱԻՄ նախագահ Պարույր Հայրիկյանը. «Եթե դաշինքը չկա, ի՞նչը պետք է թուլանա: Դաշինքը պետք է լինի, դաշինքի ո՛չ անունը կա, ո՛չ կազմը հրապարակավ ազդարարված կա: Ցուցակը պետք է ազդարարվի և աշխատենք, դա է չէ՞: ԱԻՄ կառույցում այսպիսի բան կա՝ ով ընտրված նախագահ է, ինքը վետոյի իրավունք ունի: ԱԻՄ–ի նախագահությունը որոշում է կայացրել, որ իմ հայտարարությունը սխալ հայտարարություն է: Կուսակցությունների դաշինքում գործում է մի սկզբունք՝ այդ դաշինքի հիմքը կազմող կուսակցությունների ղեկավարները հերթով լինում են (կամ վիճակահանությամբ, կամ այբբենական կարգով, կամ համաձայնությամբ, կամ էլ ըստ կուսակցությունների կշռի) առաջին տեղում:
Ասում են ինձ՝ դու ի՞նչ իրավունքով ես հանուն բարձր նպատակների այդ միջազգային կարգը խախտում, ես իրենց բացատրեցի, բայց իրենք որոշում ընդունեցին: 7 ձայնով ընդդեմ 5–ի որոշում է ընդունվում, ուրեմն դու պետք է դրան ենթարկվես: Ես վետոյի իրավունք ունեմ և վետո եմ դրել, հիմա եթե իրենք հավաքվեն ու կարողանան 9 ձայն հավաքել, նշանակում է ես իմ հրաժարումից հետ պետք է կանգնեմ: Կարծում եմ, որ ինձ կհասկանան, եթե համագործակցություն չի լինում, մենք կգնանք մեր նախընտրած սկզբունքով, այն է՝ կամ լինում է դաշինք, կամ եթե դաշինք չկա, մեզ պե՞տք է այդ ընտրությունը, մենք գյադա–գյուդայության չենք մասնակցելու»:
Հասկանալի է, որ այս դաշտ ներխուժած ցանկացած քաղաքական ուժ և անհատ ունի իր հավակնությունները, սակայն այդ հավակնությունները չունեն իրական հիմքեր, ինչպես վերը նշեցինք: Այստեղ, կարծում ենք, Հայրիկյանը պնդում է իր բացարձակ ժողովրդավարության տեսությունը, որն այդպես էլ հասկանալի լեզվով չկարողացավ բացատրել հանրությանը: Օհանյանի պարագայի մասին չենք էլ ուզում ծավալվել:
Կարծում եմ, իշխանությունը լուրջ չի վերաբերվում առայժմ Օհանյանի հրապարակումներին: Եթե լուրջ վերաբերվի, դժվար թե չգտնվեն մեխանիզմներ շատ արագ նրան չեզոքացնելու հարցում: Օսկանյանը միշտ եղել է կաբինետային գործիչ և այդպես էլ կմնա: Նա երբեք չի դիտարկվել հանրային կերպար, անկախ իր զբաղեցրած դիրքից և պաշտոնից: Արամ Սարգսյանին ընդհանրապես կարիք չկա անդրադառնալու: Ի՞նչ ասես վերջին կոմունիստ ղեկավարի և առաջին դեմոկրատական կուսակցության հիմնադրի մասին: Եթե վերադառնանք Հայրիկյանի հարցազրույցին, ապա կարող ենք փաստել, որ այս դաշինքը, դեռ չձևավորված կարող է միանգամից վիժել: Դա բնական է, չունեցած հիմքերից ելնելով:
Վահրամ Թոքմաջյան