«Ոչ մի թիզ հողից» դեպի քաղաքական հայեցակարգ. «Փաստ»
Ուշադրության կենտրոնում
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Մարտի 5–ից տրվում է խորհրդարանական ընտրությունների քարոզարշավի պաշտոնական մեկնարկը, որը կավարտվի մարտի 31–ին։ Սակայն ըստ էության պետք է փաստել, որ ոչ պաշտոնական քարոզարշավի մեկնարկը վաղուց արդեն տրված է, ընդ որում՝ այդ քարոզարշավը ներկայում գտնվում է ամենաակտիվ ու միաժամանակ ստվերային փուլում, որի մասին վկայում են ներկայում ներքաղաքական դաշտում ընթացող գործընթացները։
Բնականաբար մինչ քարոզարշավի պաշտոնական մեկնարկը և մեկնարկից հետո էլ, հայաստանյան հասարակական–քաղաքական դաշտը լցված է լինելու քաղաքական քարոզչության հնարավոր ու անհնար տարատեսակ ձևերով ու մեխանիզմներով, ինչպես և, ըստ էության, եղել է մինչ օրս։ Բնականաբար այդ քարոզչությունը առավել ինտենսիվ բնույթ է կրելու՝ կապված խորհրդարանական կառավարման մոդելին անցնելու և համամասնական ընտրակարգի հետ։ Այս բոլոր գործընթացներում, սակայն, կցանկանայինք առանձնացնել մի կարևոր խնդիր, որն առկա է գրեթե բոլոր քաղաքական կուսակցությունների մոտ։ Խոսքը վերաբերում է ղարաբաղյան հիմնախնդրի լուծման հարցում քաղաքական ուժերի հստակ վերաբերմունքի պակասին։ Ըստ էության, արցախյան հիմնահարցը ոչ միայն իշխանության, այլև ընդհանրապես Հայաստան պետության առաջնային հիմնախնդիրներից է, որի նկատմամբ, կարծես թե, պետք է ցանկացած քաղաքական ուժ, կուսակցություն կամ միավորում ունենա հստակ մոտեցում, սկզբունքներ և, այսպես ասած, ճանապարհային քարտեզ։ Սակայն, ինչպես կարող ենք ներկայում էլ տեսնել, այս խնդիրը մեծապես փորձ են անում շրջանցել գրեթե բոլոր ուժերը։
Այս տեսանկյունից պատահական չէր, որ «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցության համագումարում Լևոն Տեր–Պետրոսյանի հայտնի ելույթը ենթարկվեց տարատեսակ քննադատությունների, սակայն այդպես էլ ղարաբաղյան հիմնահարցի լուծմանը Տեր–Պետրոսյանի ներկայացրած մոդելին հակակշիռ կամ համարժեք հայեցակարգ ասպարեզում չհայտնվեց։ Այստեղ հստակ պետք է շեշտել, որ խնդիրը առաջին նախագահի ներկայացրած սկզբունքների ընդունելի կամ չընդունելի, իրատեսական կամ ոչ իրատեսական լինելը չէ, այլ այն, որ, ըստ էության, Տեր–Պետրոսյանը սկսեց խոսել մի խնդրի մասին, որը փորձ է արվում մշտապես շրջանցել։
Ղարաբաղյան հիմնահարցը ինքնին չափազանց նուրբ թեմա է, որի շուրջ քաղաքական հստակ մոտեցում ունենալը ցանկացած քաղաքական կուսակցության համար միաժամանակ և՛ լուրջ դիվիդենտ է, և՛ լուրջ սպառնալիք, սակայն սա այն հարցն է, որի շուրջ հայաստանյան քաղաքական կուսակցությունների մոտեցումները պետք է առավելագույնս թափանցիկ լինեն հանրության համար։
Սակայն այս խնդիրը քաղաքական կուսակցությունների կողմից փորձ է արվում շրջանցել, և քաղաքական հայեցակարգի փոխարեն պարփակվում է պաթոսային և ռազմահայրենասիրական ձևակերպումների մեջ, որը, բնականաբար, չի կարող կառուցողական լինել։ Այս տեսանկյունից պարզ չի դառնում, թե «ոչ մի թիզ հող» կարգախոսով շարժվող քաղաքական ուժը իշխանություն կամ իշխանության ազդեցիկ մաս դառնալու պարագայում ինչ քայլերով է շարժվելու, ինչ է անելու բանակցային գործընթացում, ինչպիսի սկզբունքներ է որդեգրելու։ Վերջիվերջո ակնհայտ է, որ բանակցային ցանկացած գործընթաց հիմնված է որևէ տիպի փոխզիջումային տարբերակի քննարկման կամ առկայության վրա։ Վերջիվերջո, գործող իշխանությունը, Սերժ Սարգսյանը, արտաքին քաղաքական գերատեսչությունը, ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը և մնացած բոլոր միջնորդ երկրներն ու կազմակերպությունները լծված են փոխզիջումային տարբերակների որոնման գործին։ Նման պայմաններում առավել քան հրատապ է դառնում հայաստանյան քաղաքական կուսակցությունների քաղաքական կամքն ու ազնվությունը, որը պետք է հստակ ներկայացնի ինչպիսի սկզբունքներ է որդեգրել այս հիմնախնդրում, ինչպիսի զիջումների է պատրաստ գնալ և ինչպիսի զիջումներն են կտրականապես մերժելի։
Այս խնդիրների շրջանցում ցանկացած քաղաքական կուսակցության կողմից ինքնին ենթադրում է հասարակության մանիպուլյացիա, որը պարզապես անթույլատրելի է՝ հաշվի առնելով խնդրի լրջությունը, բացի այս հենց նման հայեցակարգային մոտեցումների առկայությունը պետք է բերի հիմնախնդրի շուրջ լայն հասարակական ու քաղաքական դիսկուսիայի և դիսկուրսի, որն իր հերթին պետք է ձևավորի հանրային գիտակցված, զգացմունքային տարրերից ազատ հասարակական վերաբերմունքի և մոտեցումների կայացումը։
Ամփոփելով, պետք է նշել, որ այս խնդիրը բավական լայն ընդգրկում ունի և մեկ դիտարկմամբ հնարավոր չէ վեր հանել խնդրի բոլոր նրբերանգները, սակայն առաջիկայում մենք պարբերաբար կանդրադառնանք խնդրին և դրա շուրջ տեղի ունեցող զարգացումներին։
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:
1
2
3
4
5
1
2
4
3
5
