Մոսկվան, Թեհրանն ու Անկարան նոր դաշի՞նք են ձևավորում Սիրիայի շուրջ
ՄիջազգայինԵրեկ Մոսկվայում ավարտվեց Ռուսաստանի, Իրանի և Թուրքիայի արտգործնախարարների հանդիպումը, ինչի արդյունքում համատեղ հայտարարություն ընդունվեց՝ սիրիական խնդրի քաղաքական և խաղաղ կարգավորման համար համաձայնեցված ջանքեր գործադրելու վերաբերյալ: Այսպիսով, հակադրվելով արևմտյան կոալիցիայի դիրքորոշմանը, Թուրքիան ՌԴ–ի և Իրանի հետ միասին ընդունեց, որ ներկայում Սիրիայի հիմնական մարտահրավերը ոչ թե Ասադի ռեժիմն է, իսկ լուծումը՝ դրա տապալումը, այլ ահաբեկչությունը, ինչը նաև ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հաստատեց՝ լրագրողներին տված ճեպազրույցում ընդգծելով, թե երեք երկրներն էլ միասնական են վերը նշված խնդրում և համոզված, որ Իրան–Թուրքիա–ՌԴ ձևաչափն ամենաարդյունավետն է՝ խնդրի կարգավորման տեսանկյունից: Բայց որպեսզի փաստը չընկալվի իբրև երրորդ կողմի դեմ ուղղված դաշինք և նոր աշխարհաքաղաքական պարադիգմ, ինչի մասին փորձագետները սկսել են ակտիվորեն խոսել, Լավրովը նաև նշեց, թե կողմերը որևէ կերպ ստվեր չեն գցում գործընկերների վրա, որոնք նույնպես ջանում են՝ սիրիական ճգնաժամում առաջընթացի հասնելու ուղղությամբ:
Փորձագետները, սակայն, հակառակ տեսակետն են արտահայտում: Համարվում է, որ եթե Ասադի տապալումն այլևս խնդիր չէ նախկինում կոալիցիայի տրամաբանության շրջանակներում գործող Թուրքիայի՛ համար նույնպես (որովհետև ստորագրված փաստաթղթով Սիրիան սուվերեն, անկախ և անմասնատելի երկիր է ճանաչվում), եթե նախկին օժանդակությամբ հանդերձ՝ Թուրքիան պարտավորվում է Իրանի ու ՌԴ–ի հետ համաձայնեցված պայքարել գրոհայինների դեմ Սիրիայում (և ամեն բան անել, որպեսզի Հրվ. Հալեպից նախ՝ խաղաղ բնակիչները տարհանվեն, ապա՝ գրոհայինները վերջնականապես լքեն քաղաքը, առանց հավելյալ բարդություններ ստեղծելու), նշանակում է՝ նոր իրավիճակ, նոր ալյանս և խաղի նոր կանոններ են սահմանվում: Հատկապես, որ Անկարան նույնպես խոստանում է Ասադ–ընդդիմություն երկխոսության քաղաքական երաշխավորը լինել Թեհրանի ու Մոսկվայի հետ միասին, որում արդեն Արևմուտքի համար բացարձակ անկարևոր է դիտվում համագործակցությունը «Կարմիր խաչի», «Առողջապահության միջազգային ընկերության», և ՄԱԿ–ի հումանիտար առաքելության հետ:
Հետաքրքիր է, որ միջազգային մամուլը նույնպես կատարվածն իբր կոալիցիա–սիրիական ընդդիմության պարտություն է դիտարկում` խոստովանելով, թե հույս ունեին մի կաթսայում միասին չեփվող գլուխներ տեսնել Կրեմլում: Սրան ի պատասխան՝ ՌԴ Պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն հայտարարեց, որ եթե նույնիսկ համաձայնությունը Կրեմլի հաջողությունն է դիտարկվում, այն ձեռք է բերվել մեծ դժվարությամբ: Ավելին՝ ի սկզբանե խնդիր է դրվել ոչ թե կոնկրետ կողմերի հետ համաձայնությունը, այլ համաձայնությունն ընդհանրապես: Ավելին՝ Շոյգուն ակնարկել է, թե նման փորձ արվել է նաև մնացած բոլոր գործընկերների հետ, սակայն, բոլոր այդ փորձերը ձախողվել են, որովհետև ոչ ոք կամ իրական ազդեցություն չի ունեցել կոնկրետ հողի վրա, կամ չի կամեցել նման կամք դրսևորել: Մի բան, որ Իրանն ուներ, իսկ Թուրքիայի հետ էլ հաջողվեց ձեռք բերել:
Հաջողելը՝ հաջողեցիք, բայց ձեր ալյանսը կարճ կյանք կունենա՝ նշում են փորձագետները` պնդելով, թե ընդամենը նոյեմբերի 29–ին Ասադի ատելի ռեժիմը տապալող/արդարություն հաստատող Էրդողանը չէր կարող այդչափ արագ ուղղվել՝ կանգնելով իրականության ըմբռնման ու տեսակետների արտահայտման հակառակ բևեռում: Ինչ վերաբերում է կոալիցիայի հիմնական շարժիչ ուժ ԱՄՆ–ին, այստեղ առայժմ պետքարտուղարի խոսնակ Ջոն Քիրբին է արձագանքել՝ նշելով, թե սխալվում են բոլոր նրանք, որոնք կարծում են, թե ԱՄՆ–ին լուսանցք են մղել, թե ԱՄՆ–ն այլևս առաջնորդ չէ, թե ամերիկյան դիվանագիտությունն այժմ դատարկ, անկենսունակ է և կամ բաց է թողել նախաձեռնությունն իր ձեռքից:
Այդպես է, թե ոչ՝ կհամոզվենք շատ մոտ ապագայում: Ուղիղն ասած՝ ոչ սաուդիներն են պարկեշտ գործընկեր ԱՄՆ–ի համար, որոնց առիթով, ի դեպ, Քիրբին ինչ–որ ակնարկներ արեց, ոչ էլ թուրքերը՝ Թեհրանի ու Մոսկվայի համար: Չխոսենք արդեն ջիհադիստների վրեժի մասին, որ ինչպես փորձագիտական շրջանակներում են պնդում՝ անխուսափելի է լինելու նախ և առաջ Թուրքիայի համար...